Hành vi lũng đoạn đấu giá đất và hậu quả pháp lý
(ĐCSVN) - Vụ việc đấu giá đất tại Sóc Sơn, Hà Nội, gây chấn động dư luận khi một nhóm người liên kết với nhau để nâng giá đất lên mức bất thường, lên đến 30 tỷ đồng/m². Đây là một vụ án phức tạp liên quan đến hành vi thao túng đấu giá, làm tổn hại đến công tác tổ chức đấu giá tài sản công, gây xáo trộn thị trường bất động sản và ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội.
Lợi dụng giá ảo, phá hoại đấu giá
Theo thông tin từ các cơ quan chức năng, vụ việc liên quan đến việc đấu giá quyền sử dụng đất tại thôn Đông Lai, xã Quang Tiến, huyện Sóc Sơn vào tháng 11/2024. Để chắc chắn trúng đấu giá được các lô đất như ý, một nhóm đối tượng gồm Phạm Ngọc Tuấn, Ngô Văn Dương, Nguyễn Đức Thành, Nguyễn Thế Trung và Nguyễn Thế Quân đã thỏa thuận, bàn bạc về việc cùng tham gia đấu giá và thống nhất sẽ thực hiện việc nâng giá tại buổi đấu giá của 58 lô đất, gây khó khăn và làm gián đoạn quá trình đấu giá.
 |
| Vị trí khu đất được trả đấu giá 30 tỷ đồng một m2 ở huyện Sóc Sơn, Hà Nội, tháng 11/2024. |
Theo Công an TP Hà Nội, Tuấn đã đưa ra bảng giá tham khảo đối với từng lô đất do Tuấn tính toán, chuẩn bị từ trước. Theo bảng tính này, các lô đất có giá trị dao động khoảng từ 20 triệu đồng đến 32 triệu đồng/m2, ước tính 1,7-3,9 tỷ đồng/lô đất.
Các đối tượng xác định đây là giá cao nhất có thể mua của từng lô đất nên nếu ở vòng thứ 4, người trả giá cao nhất vẫn ở dưới mức giá Tuấn đã ghi trong bảng tính thì nhóm đối tượng sẽ tham gia tiếp vòng thứ 5 và vòng thứ 6, nhưng không trả giá vượt quá mức giá do Tuấn đã thẩm định.
Nếu vòng thứ 4 có người trả giá vượt mức giá tối đa do Tuấn đưa ra thì các đối tượng sẽ đưa ra một mức giá cao bất thường tại vòng thứ 5, nhưng bỏ đấu giá tại vòng cuối cùng (vòng thứ 6). Khi đó, việc đấu giá sẽ buộc phải dừng để tổ chức đấu giá lại vào lần sau, do không đấu giá đủ 6 vòng theo quy chế.
Với trường hợp này, các đối tượng sẽ không mất tiền đặt cọc và sẽ có cơ hội tiếp tục tham gia đấu giá để mua được lô đất như mong muốn. Để thực hiện ý đồ, các đối tượng đã chuyển khoản tiền cho Dương và Tuấn. Sau đó, Tuấn chuyển khoản tổng hơn 3,6 tỷ đồng cho Công ty Thanh Xuân để đặt cọc đấu giá mua đất.
Tại phiên đấu giá ngày 29/11, ban đầu, các đối tượng đấu giá theo trình tự giá đạt mức có thể mua được. Nhưng khi phát hiện giá đấu của 36/58 lô đất vượt mức tối đa mà các đối tượng đã bàn bạc từ trước, nên tại vòng đấu giá thứ 5, các đối tượng đã đưa ra mức giá rất cao, vượt xa giá khởi điểm.
Theo báo cáo của Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Sóc Sơn, tại vòng đấu thứ 5, một số thửa đất khách hàng trả giá cao bất thường, trong đó Phạm Ngọc Tuấn trả giá 30 tỷ đồng/m2 cho 3 thửa đất. Bên cạnh đó, Ngô Văn Dương trả giá 101,4 triệu đồng/m2 cho 13 thửa đất, Nguyễn Thế Quân và Nguyễn Thế Trung trả giá 98,4 triệu đồng/m2 cho 10 thửa đất.
Tuy nhiên, đến vòng thứ 6 (vòng đấu cuối cùng), có 36 thửa đất khách hàng không tiếp tục trả giá và 22 thửa đất khách hàng trả giá.
 |
| Các đối tượng bị tạm giữ. Ảnh: Công an Hà Nội cung cấp |
Kết thúc phiên đấu giá, có 22/58 thửa đất được đấu giá thành công với giá trúng thấp nhất 32,4 triệu đồng/m2; cao nhất 50,4 triệu đồng/m2; tổng số tiền theo kết quả trúng đấu giá của 22 thửa đất là 112,2 tỷ đồng. Cụ thể, các đối tượng này đã đồng ý "đấu giá" với mức giá cao ngất ngưởng lên đến 30 tỷ đồng/m² (gấp khoảng 12.000 lần mức giá khởi điểm chỉ 2,4 triệu đồng/m²), nhằm mục đích phá hoại quá trình đấu giá và tạo cơ hội cho các đối tượng này có thể mua đất giá thấp sau khi cuộc đấu giá thất bại. Điều này không chỉ vi phạm nghiêm trọng các quy định pháp lý liên quan đến đấu giá mà còn gây ra hệ lụy lớn về mặt xã hội, khi những lô đất này có thể đã được đấu giá thành công với mức giá hợp lý cho các đối tượng thực sự có nhu cầu.
Tối ngày 02/12/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã bắt khẩn cấp, tạm giữ hình sự 05 đối tượng liên quan đến sự việc này. Cụ thể, các đối tượng bị tạm giữ gồm: Phạm Ngọc Tuấn, Ngô Văn Dương, Nguyễn Đức Thành, Nguyễn Thế Trung, Nguyễn Thế Quân.
Những hệ lụy pháp lý
Trao đổi với PV, Luật sư Nguyễn Phú Thắng, Hãng luật Intercode, Đoàn Luật sư TP Hà Nội nhận định rằng hành vi của các đối tượng tham gia phá hoại đấu giá đất là vi phạm nghiêm trọng các quy định pháp luật. Theo ông, hoạt động đấu giá tài sản phải tuân thủ nguyên tắc công khai, minh bạch và đảm bảo công bằng. Khi có hành vi tác động vào thủ tục đấu giá, như thông đồng nâng giá hoặc dìm giá để trục lợi, các đối tượng tham gia phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vi phạm quy định về hoạt động đấu giá tài sản theo Điều 218 Bộ luật Hình sự 2015.
Ông Thắng nhấn mạnh, việc các đối tượng trả giá quá cao và rồi bỏ cọc là hành vi vi phạm pháp luật rõ ràng, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, bởi không chỉ gây khó khăn cho công tác đấu giá, mà còn làm tăng giá trị đất đai một cách không hợp lý, gây bất bình trong dư luận xã hội.
Từ góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn An Bình, Văn phòng Luật sư Nguyễn An Bình và Cộng Sự cũng cho rằng vụ việc này có dấu hiệu của một hành vi phạm tội gây rối trật tự công cộng. Các đối tượng này, thông qua việc tạo ra một "mức giá ảo", đã làm gián đoạn hoạt động đấu giá và không chỉ gây thiệt hại về mặt tài chính cho nhà nước mà còn làm lãng phí tài nguyên đất đai, ảnh hưởng đến lợi ích công cộng.
Theo luật sư Bình, hành vi này hoàn toàn có thể bị truy cứu theo Điều 318 Bộ luật Hình sự 2015 về tội gây rối trật tự công cộng, với mức hình phạt có thể lên tới 7 năm tù. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải có các biện pháp ngăn chặn kịp thời để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong các cuộc đấu giá tài sản công.
 |
| Toàn cảnh 58 thửa đất ở thôn Đông Lai, xã Quang Tiến, huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội. |
Tiến sĩ Đỗ Ngọc Văn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội cho rằng việc đấu giá tài sản công, đặc biệt là đất đai, cần phải được kiểm soát chặt chẽ để tránh tình trạng đầu cơ, làm lũng đoạn thị trường. Việc các đối tượng trong vụ việc Sóc Sơn lợi dụng sự lỏng lẻo trong công tác quản lý đấu giá để thao túng giá đất là một minh chứng cho sự thiếu sót trong các quy định và phương thức tổ chức đấu giá hiện tại.
Ông Văn cho rằng một trong những nguyên nhân dẫn đến vụ việc này là do thiếu các biện pháp kiểm soát chặt chẽ trong quá trình tổ chức đấu giá, nhất là trong việc xác định mức giá khởi điểm và kiểm tra hành vi của người tham gia đấu giá. Nếu không có sự điều chỉnh và cải cách trong cơ chế đấu giá đất đai, sẽ tiếp tục xảy ra những vụ việc tương tự, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế.
Chuyên gia Pháp lý Nguyễn Minh Tuấn, Công ty Pháp lý Truyền thông Việt nhấn mạnh rằng, theo pháp luật, việc tổ chức đấu giá tài sản công phải được thực hiện nghiêm ngặt, với sự tham gia của nhiều bên để đảm bảo tính công bằng và minh bạch. Trong trường hợp này, hành vi của các đối tượng tham gia phá hoại đấu giá bằng cách trả giá cao rồi bỏ cọc không chỉ vi phạm các quy định về đấu giá mà còn có thể bị xử lý hình sự về tội vi phạm quy định về đấu giá tài sản, với mức án có thể lên tới 5 năm tù, theo Điều 218 Bộ luật Hình sự.
Ông Tuấn cũng chỉ ra rằng đây là một bài học cho các cơ quan chức năng trong việc tăng cường kiểm tra và giám sát các cuộc đấu giá đất đai, đặc biệt là đối với những thửa đất có giá trị cao. Nếu không có sự can thiệp kịp thời, các đối tượng sẽ tiếp tục lợi dụng khe hở trong quy trình đấu giá để trục lợi.
Vụ việc này không chỉ làm rõ các vi phạm pháp lý trong việc tổ chức đấu giá mà còn làm nổi bật những tác động tiêu cực của các hành vi đầu cơ, thao túng thị trường bất động sản. Việc trả giá quá cao trong đấu giá đất nhưng không thực sự có nhu cầu sử dụng đất sẽ làm tăng giá đất lên mức bất hợp lý, gây khó khăn cho những người thực sự có nhu cầu sử dụng đất. Đồng thời, điều này còn dẫn đến tình trạng "thổi giá" không chỉ ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước mà còn làm méo mó thị trường bất động sản.
Tuy nhiên, vụ việc này cũng phản ánh sự thiếu minh bạch trong công tác đấu giá, đặc biệt là trong các phiên đấu giá đất đai. Việc này sẽ ảnh hưởng đến niềm tin của người dân và nhà đầu tư vào các cơ chế đấu giá đất công, nếu không có những cải cách và biện pháp quản lý hợp lý.
Để ngăn ngừa tình trạng thao túng giá đất trong các cuộc đấu giá, cải cách quy trình đấu giá tài sản công, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, là điều cần thiết. Các chuyên gia pháp lý đều cho rằng việc này cần phải được thực hiện một cách bài bản và đồng bộ. Đầu tiên, các cơ quan chức năng cần tăng cường giám sát và rà soát kỹ lưỡng các cuộc đấu giá, đặc biệt là những thửa đất có giá trị lớn, nhằm phát hiện kịp thời những hành vi thông đồng hay thao túng. Điều này đòi hỏi các cơ quan tổ chức đấu giá phải có hệ thống theo dõi chặt chẽ và thường xuyên kiểm tra các giao dịch, tránh để các tổ chức, cá nhân lợi dụng lỗ hổng trong quy trình. Bên cạnh đó, việc xây dựng một quy trình đấu giá minh bạch, rõ ràng, với các quy định cụ thể và công khai, là cần thiết để hạn chế các hành vi đầu cơ, làm méo mó giá trị thật của tài sản. Cuối cùng, cần phải áp dụng các biện pháp xử lý nghiêm khắc đối với những hành vi vi phạm để răn đe, ngăn chặn các hành vi sai phạm và bảo vệ quyền lợi của nhà nước, cộng đồng.
Vụ việc 5 người trả giá 30 tỷ đồng/m² đất tại Sóc Sơn là một cảnh báo lớn đối với công tác đấu giá tài sản công, đặc biệt là đất đai. Các hành vi thông đồng, thao túng giá đất trong đấu giá không chỉ vi phạm pháp luật mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường bất động sản. Để tránh những tình huống tương tự trong tương lai, cần phải có sự cải cách mạnh mẽ về cơ chế đấu giá đất đai, tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các hành vi sai phạm, bảo vệ lợi ích công và thị trường bất động sản./.