Cao Bằng: Nỗ lực giảm thiểu tình trạng tảo hôn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số
(ĐCSVN) - Nhiều năm qua, tại tỉnh Cao Bằng, tình trạng tảo hôn ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại các xã vùng sâu, vùng xa vẫn còn tồn tại. Để hạn chế tình trạng này, nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức cho thanh thiếu niên trong việc kết hôn đã được triển khai với sự chung tay mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị.
 |
| Tảo hôn tước đi nhiều cơ hội học tập và phát triển thể chất của đồng bào DTTS ở Cao Bằng. |
Cao Bằng là một trong những địa bàn có tỷ lệ DTTS cao nhất cả nước, chiếm tới 94,88%, với 35 thành phần dân tộc cùng sinh sống. Những năm qua, công tác giảm thiểu tình trạng tảo hôn được lãnh đạo các cấp, ngành của tỉnh quan tâm chỉ đạo triển khai, tuy nhiên tình trạng tảo hôn trên địa bàn tỉnh vẫn tồn tại, thậm chí có nơi có chiều hướng gia tăng, làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của đồng bào DTTS với nhiều hệ lụy buồn. Đây không chỉ đơn thuần là vấn đề xã hội mà còn đi kèm với văn hóa của các DTTS.
Theo thống kê, năm 2020 toàn tỉnh có 186 cặp tảo hôn; năm 2021 có 261 cặp tảo hôn; 11 tháng của năm 2022 có 100 cặp tảo hôn; 6 tháng đầu năm 2023 có 21 cặp tảo hôn… Độ tuổi tảo hôn thấp nhất với nữ là 14 tuổi, nam là 15 tuổi. Tình trạng tảo hôn thường diễn ra ở vùng có đông đồng bào Mông, Dao sinh sống như huyện Bảo Lâm, Bảo Lạc, Hà Quảng...
Những nguyên nhân dẫn đến vấn nạn tảo hôn chủ yếu là do trình độ dân trí của các DTTS còn thấp, người dân chưa nhận thức rõ tác hại sâu xa của tình trạng tảo hôn. Vấn nạn tảo hôn còn tước đi sự phát triển toàn diện của các bé gái... Tuy nhiên, đây lại là những tập tục tồn tại lâu đời ở nhiều vùng, miền khu vực dân trí còn thấp, nơi các cộng đồng dân cư sống biệt lập, ít tương tác với các cộng đồng dân cư khác, đặc biệt là các dân tộc rất ít người, các dân tộc cư trú ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.
Triển khai thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015 phê duyệt Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn 2015 - 2025” của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Cao Bằng đã ban hành Kế hoạch số 2711/KH-UBND ngày 29/9/2015 của UBND tỉnh cho giai đoạn I 2016 - 2018 và có 1 mô hình điểm tại xã Bình Lãng, huyện Thông Nông (nay là xã Thanh Long, huyện Hà Quảng).
Tại Kế hoạch số 914/KH-BCĐ ngày 28/3/2019 của Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2018 – 2025, Cao Bằng đã triển khai rộng khắp trên địa bàn tỉnh và lựa chọn 6 huyện có nhiều nguy cơ tảo hôn làm mô hình trọng tâm.
Ông Bế Văn Hùng, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Cao bằng cho biết: Từ khi triển khai thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg, nhận thức của cấp ủy, chính quyền huyện, xã có nhiều chuyển biến tích cực, quan tâm hơn đến tình trạng tảo hôn. Các cấp ủy, chính quyền chỉ đạo các phòng chuyên môn, các tổ chức đoàn thể thường xuyên lồng ghép tuyên truyền bằng nhiều hình thức, giải pháp nhằm giảm thiểu tảo hôn tại địa phương. Lãnh đạo các cấp, ngành trực tiếp tham mưu triển khai thực hiện, thường xuyên quan tâm đánh giá, tổng kết để điều chỉnh nội dung tham mưu kế hoạch thực hiện phù hợp với vùng, miền, dân tộc tại địa phương.
Ban Dân tộc tỉnh Cao Bằng thường xuyên chỉ đạo UBND các huyện, thành phố tiếp tục đẩy mạnh công tác truyên truyền, vận động, phát hiện kịp thời các đối tượng có nguy cơ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, nhằm hạn chế tình trạng tạo hôn, kết hôn cận huyết thống. Đồng thời, chỉ đạo các huyện, thành phố đẩy mạnh công tác xây dựng các mô hình điểm giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống…
Điều đáng mừng là nguời dân vùng đồng bào DTTS sau khi tham gia các hội nghị cung cấp thông tin, tư vấn đã nhận thức được hậu quả, hệ lụy của tảo hôn đến cá nhân, gia đình và xã hội. Đồng thời, biết thêm nhiều thông tin về những hình thức, định mức xử phạt các hành vi, vi phạm hành chính trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, các quy định của pháp luật trong hôn nhân và gia đình.
Tính riêng trong năm 2021, tỉnh Cao Bằng đã tuyên truyền qua báo, đài địa phương được 66 tin, bài, chuyên đề; xây dựng 10 pa nô, áp phích; 48 cuộc tư vấn, 48 cuộc can thiệp về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống (hoãn cưới); 2.526 cuộc tuyên truyền tập trung; số người được tư vấn là 31.098 số người.
Trong năm 2022, Ban Dân tộc tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 846/KH-BDT ngày 30/8/2022 về thực hiện Tiểu dự án 2 - Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào DTTS và miền núi của Dự án 9 trong Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2021-2025.
Đồng thời ban hành Kế hoạch số 1001/KH-BDT ngày 5/10/2022 về tổ chức Hội nghị tập huấn về công tác giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn huyện Thạch An, huyện Hạ Lang và huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng...
6 tháng năm 2023, Ban Dân tộc tỉnh Cao Bằng đã phối hợp với các địa phương, trường học tổ chức thành công 5/5 Hội thi “Rung chuông vàng” tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, trung học cơ sở: Hạ Lang, Nguyên Bình, Bảo Lạc, Thạch An, Bảo Lâm.
Ban Dân tộc tỉnh Cao Bằng đã ban hành quyết định phê duyệt dự toán lắp đặt 18 pa nô tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh; xây dựng kế hoạch triển khai in tờ rơi tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Theo ông Bế Văn Hùng, quá trình thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg, tỉnh đã đạt được một số kết quả nhất định. Số cặp tảo hôn của tỉnh giảm rõ rệt. Năm 2015, chiếm 7%, đến năm 2020 còn 3% so với cặp kết hôn. Nội dung đề án có sức lan tỏa đến từng hộ gia đình. Nhận thức của đồng bào các DTTS về Luật Hôn nhân và Gia đình, tác hại của tảo hôn được nâng lên. Nhiều hộ gia đình nghiêm túc thực hiện và nhiều cặp chưa đến tuổi kết hôn hoãn cưới. Đặc biệt, các thành viên trong tổ tư vấn, trưởng xóm tại các mô hình điểm không có trường hợp tổ chức cưới tảo hôn…
Để giữ vững kết quả đã đạt được, từng bước nâng cao chất lượng dân số, nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS, đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Cao Bằng Bế Văn Hùng cho biết, trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể nhằm tạo sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức và nâng cao trách nhiệm trong thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở; tăng cường hiệu quả công tác phối hợp giữa các cấp, ngành, các đoàn thể chính trị - xã hội trong công tác quản lý, tuyên truyền, vận động thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn một cách nghiêm túc, có hiệu quả.
Đồng thời đẩy mạnh và đổi mới phương pháp tuyên truyền, giáo dục về hôn nhân và gia đình; chú trọng lựa chọn nội dung trọng tâm, biên soạn tài liệu ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, sát với thực tiễn và nhận thức của đồng bào DTTS. Trong đó, tập trung vào nhóm đối tượng phụ nữ, thanh, thiếu niên và vùng có nguy cơ cao về tảo hôn. Chú trọng hình thức tuyên truyền miệng thông qua đội ngũ báo cáo viên các cấp, cán bộ xã, thôn; phát huy vai trò của đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín trong công tác tuyên truyền, vận động; lồng ghép nội dung tuyên truyền trong các hoạt động ngoại khóa trong các trường học, các câu lạc bộ tuyên truyền pháp luật; tuyên tuyền thông qua loa truyền thanh cơ sở, tại các cuộc họp xóm; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu bằng hình thức sân khấu hóa.
Tỉnh cũng sẽ duy trì và nhân rộng các mô hình tại các xã/trường có tỷ lệ tảo hôn cao nhằm thay đổi hành vi, khả năng tiếp cận thông tin và huy động sự tham gia của cộng đồng thực hiện ngăn ngừa, giảm thiểu tảo hôn trong vùng đồng bào DTTS. Tăng cường thực thi pháp luật về bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình, nhất là đối tượng cán bộ, đảng viên; xử phạt hành chính kết hợp với xử phạt theo hương ước, quy ước. Nghiên cứu, đề xuất với các cấp có chế tài xử lý mạnh hơn để răn đe các cặp tảo hôn…./.