Tăng cường phòng, chống rửa tiền trong lĩnh vực bất động sản
(ĐCSVN) – Tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Phòng, chống rửa tiền, song nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị Ban soạn thảo xem xét, quy định rõ các giao dịch bằng loại tiền ảo qua hình thức online; kiểm soát giao dịch của các tội phạm tẩu tán tài sản; làm rõ khái niệm “rửa tiền” trong dự thảo Luật; báo cáo giao dịch đáng ngờ...
Thảo luận ở hội trường về dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) sáng 1/11, đa số đại biểu Quốc hội cho rằng, Dự thảo Luật đã được nghiên cứu, thiết kế, chỉnh lý, bổ sung, nhiều quy định sát với thực tế đất nước, phù hợp với các điều ước Quốc tế mà Việt Nam là thành viên, khắc phục tốt khoảng trống pháp lý và những thiếu hụt về tuân thủ kỹ thuật; đồng thời góp ý vào nhiều nội dung của dự thảo Luật.
 |
| Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) sáng 1/11. Ảnh: VPQH |
Lĩnh vực bất động sản có nguy cơ cao bị tội phạm rửa tiền tấn công
Đồng tình với sự cần thiết sửa đổi Luật Phòng, chống rửa tiền, đại biểu Quốc hội Thái Thị An Chung (đoàn Nghệ An) đánh giá cao hồ sơ dự án Luật đã được chuẩn bị đầy đủ, kĩ lưỡng, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét. Đại biểu cho biết, trong lĩnh vực bất động sản có nguy cơ cao bị tội phạm rửa tiền tấn công các giao dịch bất động sản có thể qua sàn hoặc trực tiếp, thanh toán bằng tiền hoặc chuyển khoản nên khó kiểm soát.
Đại biểu Thái Thị An Chung nêu rõ, việc quy định và thực thi các quy định về phòng, chống rửa tiền trong lĩnh vực bất động sản là hết sức cần thiết, không chỉ để thực hiện các cam kết của Việt Nam với quốc tế mà còn góp phần quan trọng vào công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng.
Do đó để góp phần hoàn thiện các quy định về phòng, chống rửa tiền trong lĩnh vực bất động sản, đại biểu Thái Thị An Chung đề nghị bổ sung đối tượng báo cáo được quy định tại khoản 2, Điều 4 là tổ chức đấu giá tài sản. Theo đại biểu, đấu giá là hình thức mua bán tài sản phổ biến, nhiều năm gần đây, hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất diễn ra rất sôi động. Nguồn thu từ đấu giá quyền sử dụng đất chiếm tỷ trọng lớn trong thu ngân sách ở địa phương. Do đó, cũng cần phải giám sát chặt chẽ dòng tiền tham gia đấu giá.
Đồng thời, đại biểu Chung cũng đề nghị bổ sung thêm các dấu hiệu đáng ngờ trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản được quy định tại Điều 33 của dự thảo Luật là khách hàng thực hiện nhiều giao dịch trở lên trong một ngày, khách hàng mua bán nhiều bất động sản trở lên trong một lần. Bổ sung trách nhiệm của Bộ Tư pháp trong việc chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống, rửa tiền, áp dụng cho các đối tượng báo cáo là đấu giá viên, tổ chức hành nghề, đấu giá thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động phòng chống rửa tiền đối với các đối tượng này.
Đại biểu Thái Thị An Chung cũng nhấn mạnh cần sửa đổi Luật Kinh doanh bất động sản theo hướng quy định các giao dịch bất động sản phải thực hiện thanh toán qua hệ thống ngân hàng là hết sức cần thiết để chống thất thu thuế, chống rửa tiền và minh bạch thị trường bất động sản.
 |
| Đại biểu Quốc hội Thái Thị An Chung (đoàn Nghệ An) phát biểu tại Hội trường sáng 1/11. Ảnh: VPQH |
Kiểm soát giao dịch của các tội phạm tẩu tán tài sản
Góp ý về dự án Luật, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thanh Hải (đoàn Thừa Thiên-Huế) quan tâm đến giao dịch bằng loại tiền ảo qua hình thức online; kiểm soát giao dịch của các tội phạm tẩu tán tài sản.
Theo đại biểu Nguyễn Thanh Hải, ngoài giao dịch bằng tiền mặt, bằng vàng hoặc ngoại tệ được Nhà nước công nhận thì thực tế còn có các hoạt động liên quan đến tiền ảo. Giao dịch trên nền tảng online đang rất phổ biến, chưa được kiểm soát và dự báo thời gian tới việc mở rộng hội nhập quốc tế, các giao dịch tiền ảo sẽ phát triển. Đây là điều kiện thuận tiện cho các hành vi rửa tiền mà chúng ta chưa lường hết được. Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật bổ sung cụm từ hoặc các giao dịch khác vào sau cụm từ “ngoại tệ tiền mặt”.
Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật nghiên cứu đối với khoản 1, Điều 42 của dự thảo luật quy định thời hạn Ngân hàng Nhà nước chuyển giao thông tin hoặc hồ sơ vụ việc cho cơ quan có thẩm quyền để phục vụ việc xác minh, điều tra, truy tố, xét xử tội phạm trong thời hạn 10 ngày làm việc là chưa hợp lý vì quá dài.
Để ngăn chặn, xử lý kịp thời trong đấu tranh phòng, chống tội phạm; tránh trường hợp đối tượng hoặc tội phạm tiêu hủy chứng cứ, tẩu tán tài sản, đối phó, bỏ trốn gây khó khăn cho công tác điều tra, xác minh, thu thập chứng cứ, đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật nghiên cứu xem xét rút ngắn thời hạn này trong thời hạn còn 3 ngày kể từ ngày nhận được báo cáo nghi ngờ giao dịch liên quan đến rửa tiền của đối tượng báo cáo thì sẽ phù hợp hơn với các thời hạn báo cáo, thời hạn thì họ giao dịch.
Phải báo cáo các giao dịch theo yêu cầu của bị can, bị cáo là khó khả thi
Đi vào một số nội dung cụ thể, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn TP.Hà Nội) tập trung vào nội dung tại Điều 26 của dự thảo Luật về việc báo cáo giao dịch đáng ngờ.
Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà cho rằng Điểm a, Khoản 1, Điều 26 dự thảo Luật quy định giao đối tượng báo cáo trách nhiệm phải báo cáo các giao dịch theo yêu cầu của bị can, bị cáo nói chung thì khó khả thi vì đối tượng báo cáo không thể biết hết các giao dịch theo yêu cầu của bị can, bị cáo nhất là đối với các giao dịch điện tử và các đối tượng không bị tạm giữ, tạm giam. Do đó, đại biểu đề nghị cân nhắc quy định này. Đại biểu đề nghị bổ sung vào Điểm a Khoản 1 Điều 26 dự thảo Luật về 3 chủ thể yêu cầu giao dịch của họ cũng bị coi là giao dịch đáng ngờ phải báo cáo gồm người bị bắt, người bị tạm giữ và người chấp hành án.
Góp ý vào Điểm b Khoản 1 Điều 26 dự thảo Luật, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà cho biết quy định của dự thảo Luật còn một số hạn chế. Do đó, đại biểu đề nghị khi chỉnh lý nội dung này cần lưu ý để không sót lọt giao dịch đáng ngờ phải báo cáo liên quan đến tài sản của pháp nhân.
Đại biểu cũng cho rằng nếu quy định theo hướng tất cả các giao dịch mà có tài sản liên quan đến tất cả tội phạm và đối tượng tính cả người bị bắt, bị tạm giữ, bị kết án chấp hành án đều bị coi là giao dịch đáng ngờ thì rõ ràng là mở quá rộng đến mức bất hợp lý. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc chỉnh lý lại quy định này.
Làm rõ khái niệm “rửa tiền” trong dự thảo Luật
Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) đánh giá cao Dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) đã được nghiên cứu, thiết kế, chỉnh lý, bổ sung nhiều quy định sát với thực tế đất nước, phù hợp với các điều ước Quốc tế mà Việt Nam là thành viên, khắc phục tốt khoảng trống pháp lý và những thiếu hụt về tuân thủ kỹ thuật.
Nhằm khắc phục, hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, về giải thích từ ngữ, Ban soạn thảo cần làm rõ khái niệm “rửa tiền” trong nội dung quy định giải thích từ ngữ. Đại biểu phân tích: phòng, chống rửa tiền là nhằm phát hiện nỗ lực ngụy tạo các khoản tiền bất hợp pháp thành thu nhập hợp pháp, liên quan đến các tội phạm từ trốn thuế đến buôn bán ma túy, tham nhũng, lừa đảo, tài trợ khủng bố. Thông thường rửa tiền có thể chia thành các bước như: gửi tiền bất hợp pháp vào hệ thống tài chính, thiết kế các giao dịch để che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của các khoản tiền, sử dụng tiền để mua bất động sản hoặc đầu tư thương mại. Từ những lập luận trên, đại biểu cho rằng, dự thảo Luật cần làm rõ hơn khái niệm “rửa tiền”, để làm rõ hơn bản chất của hành vi này.
 |
| Đại biểu Nguyễn Văn Hiển (đoàn Lâm Đồng) phát biểu tại Hội trường sáng 1/11. Ảnh: VPQH |
Đồng tình với ý kiến trên, đại biểu Nguyễn Văn Hiển (đoàn Lâm Đồng); đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) cũng đề nghị xem xét lại khái niệm “rửa tiền” trong dự thảo Luật. Đại biểu cho rằng, việc quy định đầy đủ, chặt chẽ, phản ánh đúng bản chất khái niệm “hành vi rửa tiền” sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng trong công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm rửa tiền. Qua nghiên cứu nội dung khái niệm này tại dự thảo Luật, đối chiếu với quy định của Bộ luật Hình sự và khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF), các đại biểu nhận thấy, khái niệm này chưa thật sự chính xác.
Cụ thể, đối chiếu với các quy định, đại biểu Nguyễn Văn Hiển nhận thấy, khái niệm “rửa tiền” trong dự thảo thực chất là việc xác định các hành vi rửa tiền trong dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền rộng hơn các hành vi rửa tiền được quy định tại Điều 324 Bộ luật Hình sự. Điều này dẫn đến hệ quả là các hành vi vi phạm được quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 của Điều 3 sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 324 Bộ luật Hình sự và như vậy là không phù hợp với kiến nghị số 3 của FATF.
Bên cạnh đó, đại biểu Hiển cho rằng, quy định trên sẽ dẫn đến tình trạng: trong hệ thống pháp luật sẽ có hai văn bản luật bao gồm Bộ luật Hình sự và Luật Phòng, chống rửa tiền cùng xác định về hành vi rửa tiền nhưng lại không thấp nhất với nhau, tạo nên sự chồng chéo trong hệ thống pháp luật.
Do vậy, đại biểu Nguyễn Văn Hiển đề nghị xem xét không nên quy định trực tiếp khái niệm “hành vi rửa tiền” trong luật này mà chỉ nên quy định theo hướng dẫn chiếu sang Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, theo Bộ luật Hình sự hiện nay, khái niệm này lại chưa phù hợp với khuyến nghị số 3 của FATF, do vậy đồng thời đề nghị Chính phủ cần khẩn trương rà soát và trình Quốc hội sửa đổi Điều 324 Bộ luật Hình sự để phù hợp với khuyến nghị của FATF./.