Khơi thông các mạch nguồn tạo điều kiện để văn hóa phát triển
(ĐCSVN) - Năm 2023 có thể coi là một năm khá thành công của ngành Văn hoá - Thể thao và Du lịch (VHTTDL) với những dấu ấn đậm nét ở cả 3 lĩnh vực VHTTDL. Để làm rõ hơn điều này, nhân dịp năm mới Xuân Giáp Thìn 2024, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã có bài phỏng vấn Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng.
 |
| Theo Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng năm 2023 ngành VHTTDL đã có những bước tiến vượt bậc ở cả 3 lĩnh vực Văn hóa - Thể thao và Du lịch. |
Phóng viên (PV): Với phương châm “Quyết liệt hành động - Khát vọng cống hiến” trong năm qua văn hóa đã có những bước tiến đáng ghi nhận, xin Bộ trưởng cho biết cụ thể về những chuyển biến này?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Bám sát phương châm hành động của Chính phủ năm 2023 “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả”, phương châm của Ngành “Quyết liệt hành động - Khát vọng cống hiến” năm 2023 ngành VHTTDL tiếp tục thay đổi căn bản, toàn diện tư duy “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa”. Với tinh thần chủ động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, lấy hiệu quả làm thước đo, lấy sự hài lòng của người dân làm mục tiêu, nhờ đó, năm 2023 trên cả 3 lĩnh vực Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục có những chuyển biến tích cực và đạt được kết quả quan trọng trên một số phương diện:
Về công tác chỉ đạo điều hành tiếp tục được cải tiến đổi mới, tăng cường theo hướng xác định trọng tâm, trọng điểm, bố trí nguồn lực phù hợp, thúc đẩy phát triển Ngành. 02 Hội nghị đối thoại trực tiếp của lãnh đạo bộ với lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ, cùng với việc triển khai thực hiện cam kết của người đứng đầu các đơn vị thuộc Bộ với Bộ trưởng về thực hiện nhiệm vụ của đơn vị đã loại dần sức ỳ, lực cản, tâm lý e dè, thiếu quyết liệt trong thực thi công vụ.
Về công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế: Toàn ngành đã tập trung tham mưu trúng, đúng, kịp thời cho cấp ủy đảng trong việc cụ thể hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng về văn hóa. Bộ đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tham mưu cho Chính phủ, Quốc hội ban hành nhiều văn bản tạo cơ sở pháp lý cho công tác quản lý nhà nước về văn hóa, thể thao và du lịch . Những “khoảng trống” trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch dần được hoàn thiện góp phần quan trọng để “khơi thông” những “điểm nghẽn”, nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về VHTTDL.
Về công tác VHTTDL, năm 2023 Bộ VHTTDL đã phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành, địa phương để nâng tầm quy mô tổ chức, chất lượng các sự kiện văn hóa nghệ thuật cấp vùng, cấp quốc gia. Các chương trình nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh, mỹ thuật triển lãm, bảo tàng “đa dạng về hình thức - phong phú về thể loại - đặc sắc về nội dung” không chỉ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, nhu cầu thụ hưởng văn hóa của nhân dân, phục vụ các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn mà còn thực hiện sứ mệnh củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, quảng bá hình ảnh về quê hương, đất nước, thu hút khách du lịch, góp phần phát triển kinh tế.
 |
| Dù còn nhiều khó khăn và cần phải cố gắng nỗ lực nhiều nhưng bước sang năm 2024 toàn ngành hy vọng sẽ hoàn thành mục tiêu nhiệm vụ đặt ra cả nhiệm kỳ. |
Nhiều giá trị văn hóa truyền thống, di sản văn hóa của dân tộc được kế thừa, bảo tồn, tôn tạo, phát triển và được quốc tế công nhận. Nhiều mô hình mới, cách làm hay, nhiều điển hình tiên tiến đã xuất hiện, góp phần thiết thực để xây dựng nền tảng đạo đức tốt đẹp, giá trị “chân - thiện - mỹ” của con người, làm cho cuộc sống của mỗi gia đình, của xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn.
Công tác ngoại giao văn hóa được triển khai tích cực. Các ngành công nghiệp văn hóa được trú trọng đầu tư, phát triển trở thành ngành kinh tế quan trọng của đất nước.
Thể thao tiếp tục khẳng định vai trò và vị thế khi đạt được một loạt giải thưởng ấn tượng ở khu vực cũng như thế giới. Thể dục thể thao quần chúng tiếp tục phát triển sâu rộng góp phần đẩy mạnh cuộc vận động "Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại"…
Năm 2023 Du lịch Việt Nam cũng ghi nhận sự tăng trưởng bứt phá khi khách du lịch quốc tế ước đạt 12,5 triệu lượt, vượt xa mục tiêu 8 triệu lượt khách đề ra và gấp 3,5 lần so với năm 2022.
PV: Để tạo nên bức tranh văn hóa với những điểm sáng ấn tượng, năm 2023, toàn Ngành đã nỗ lực tập trung tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, khơi thông các mạch nguồn tạo điều kiện để văn hóa phát triển, xin Bộ trưởng chia sẻ cụ thể về vấn đề này?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Năm 2023 - năm bản lề thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, ngành VHTTDL vinh dự được đón nhận sự quan tâm, lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Thủ tướng Chính phủ, sự ủng hộ, hưởng ứng tích cực của nhân dân… Bên cạnh những thuận lợi năm 2023 lĩnh vực VHTTDL vẫn còn gặp rất nhiều những khó khăn, đây cũng chính là những điểm nghẽn cơ bản mà ngành xác định cần phải tháo gỡ:
Về hệ thống thiết chế văn hóa, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số xuống cấp, thiếu đồng bộ. Điều này dẫn đến việc tiếp cận và hưởng thụ giá văn hóa của người dân ở khu vực này còn hạn chế, nhất là các giá trị văn hóa truyền thống.
Về công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa: Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể ở một số địa phương còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Một số di sản văn hóa phi vật thể đang có nguy cơ mai một, thất truyền.
Về phát triển văn hóa nghệ thuật: Công tác phát triển văn hóa nghệ thuật chưa thực sự đồng đều giữa các vùng miền. Công tác quản lý nhà nước về văn hóa nghệ thuật còn chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới, phát triển.
Về phát triển thể dục thể thao: Công tác phát triển thể dục thể thao còn chưa phát huy hết tiềm năng, thế mạnh đang có. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho ngành thể dục thể thao chưa đáp ứng được yêu cầu.
Về phát triển du lịch văn hóa: Công tác phát triển du lịch văn hóa còn chưa được quan tâm đúng mức. Sản phẩm du lịch văn hóa còn thiếu tính hấp dẫn, chưa mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Công tác phối hợp trong ngành và giữa ngành với các bộ, ngành, địa phương có lúc, có nơi thiếu chặt chẽ, dẫn đến việc triển khai các nhiệm vụ về văn hóa còn thiếu đồng bộ, hiệu quả chưa cao. Một số vụ việc phức tạp để kéo dài, gây thất thoát, lãng phí nguồn lực, bức xúc trong dư luận, làm ảnh hưởng đến uy tín của ngành Văn hóa - Thể thao và Du lịch.
 |
| Năm 2023 các sự kiện của ngành VHTTDL cơ bản được tổ chức thành công, ý nghĩa, đem lại hiệu quả sức lan tỏa cao, góp phần quảng bá hình ảnh con người và đất nước Việt Nam đến với bạn bè năm châu. |
Để khắc phục những điểm nghẽn này, ngành Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã tăng cường công tác phối hợp trong Ngành và giữa Ngành với các bộ, ngành, địa phương, xây dựng quy chế phối hợp cụ thể, rõ ràng, trách nhiệm, đảm bảo sự thống nhất trong triển khai các nhiệm vụ về văn hóa. Ưu tiên đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo hệ thống thiết chế văn hóa, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số. Đầu tư cần được thực hiện đồng bộ, hiệu quả, đảm bảo đáp ứng nhu cầu của người dân. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm, sai sót trong quản lý, sử dụng nguồn lực của Ngành.
Khơi thông các mạch nguồn tạo điều kiện để văn hóa phát triển, ngành Văn hóa - Thể thao và Du lịch tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm bao gồm: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa; đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về giá trị của di sản văn hóa; phát huy vai trò của các tổ chức, cá nhân trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Đẩy mạnh sáng tạo, đổi mới nội dung, hình thức hoạt động văn hóa nghệ thuật. Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Đẩy mạnh phát triển thể dục thể thao quần chúng. Đổi mới công tác quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành thể dục thể thao. Đẩy mạnh phát triển du lịch văn hóa. Xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu du lịch văn hóa. Khơi thông các mạch nguồn sâu xa quý giá có từ quá khứ tới ngày nay, tạo điều kiện để phát triển văn hóa Việt Nam được hiểu là việc phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời tiếp thu tinh hoa văn hóa của thế giới, tạo nên những sản phẩm văn hóa mới, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
PV: Theo Bộ trưởng, bên cạnh những điểm sáng đáng ghi nhận, năm 2023 ngành Văn hóa - Thể thao và Du lịch còn có những khó khăn, bất cập gì cần khắc phục?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Bên cạnh những điểm sáng đáng ghi nhận, chúng tôi cũng thẳng thắn nhận thấy vẫn còn đó những khó khăn, bất cập cần khắc phục, đó là những điểm nghẽn về thể chế, chính sách, nguồn lực chưa được khơi thông, vẫn còn rất nhiều băn khăn, trăn trở về cách nghĩ, hướng đi có chiều sâu, căn cơ, bài bản cho từng lĩnh vực. Nhận thức và giải quyết tốt mối quan hệ giữa bảo tồn, phát triển văn hóa với tăng trưởng kinh tế còn chưa được hài hòa. Đầu tư cho văn hóa đâu đó còn dàn trải, hiệu quả chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Tư duy chuyển đổi từ “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa” trong Ngành còn chưa sâu, dẫn đến việc “biến tư duy thành hành động” chưa được mạnh mẽ và quyết liệt, hiệu quả chưa như chúng tôi kỳ vọng.
Quá trình tiếp biến văn hóa, nhất là tác động công nghệ hiện đại trong kỷ nguyên số đã kéo theo sự xuất hiện của các sản phẩm văn hóa độc hại đang len lỏi, thâm nhập vào đời sống của Nhân dân, nhất là giới trẻ với tần suất, số lượng ngày càng tăng, dẫn đến sự suy thoái, xuống cấp về đạo đức, lối sống và tình trạng đó ngày càng có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, thể hiện vô cùng đa dạng ở mọi lĩnh vực, dưới nhiều hình thức. Môi trường văn hoá vẫn bị ô nhiễm bởi các tệ nạn xã hội, tham nhũng, tiêu cực. Sự chênh lệch về thụ hưởng các giá trị văn hoá giữa các vùng, các miền còn lớn. Đời sống văn hoá ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và hải đảo còn không ít khó khăn. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngành VHTTDL còn mỏng, một số lĩnh vực thiếu cán bộ có trình độ chuyên môn, quản lý giỏi. Đội ngũ trí thức, chuyên gia đầu Ngành còn thiếu, tình trạng hẫng hụt đội ngũ kế cận ngày một rõ giữa các thế hệ.
PV: Năm 2024 là năm quan trọng để thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ trong cả nhiệm kỳ, vậy theo Bộ trưởng toàn Ngành sẽ phải tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm gì để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đã được đặt ra trong cả nhiệm kỳ qua?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Năm 2024 là năm có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021 - 2025. Trong bối cảnh đó, ngành VHTTDL cả nước cần phát huy hơn nữa vai trò lực lượng nòng cốt trong triển khai hiệu quả 6 nhóm nhiệm vụ và 4 nhóm giải pháp xây dựng, giữ gìn và phát huy những giá trị đặc sắc của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021. Mục tiêu, nhiệm vụ xuyên suốt là “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”, tích cực góp phần cùng cả nước hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ Nghị quyết của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 đã đề ra.
Ngành cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hoá có trí tuệ, năng lực chuyên môn, bản lĩnh, khát vọng. Lực lượng này bao gồm đội ngũ lãnh đạo, quản lý, cán bộ có tâm có tầm, có tư duy chiến lược, năng lực xây dựng và hoàn thiện chính sách; lực lượng nghệ sĩ, nghệ nhân, người thực hành, người lao động trong lĩnh vực văn hoá có tri thức, đạo đức và năng lực sáng tạo; đội ngũ doanh nhân năng động, đổi mới, dám nghĩ dám làm, có ý thức trách nhiệm xã hội; các cộng đồng, cá nhân và các nhóm xã hội có ý thức và sự tự tôn về nền văn hoá dân tộc giàu bản sắc, thống nhất trong đa dạng. Cần tăng cường xây dựng chất lượng vốn con người thông qua hợp tác, trao đổi thông tin, học hỏi về kinh nghiệm và chuyên môn trong khu vực công và tư liên quan, tăng cường đào tạo, đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực, sử dụng công nghệ, phát triển và chuyển giao kỹ năng v.v…, đi cùng với quy định rõ ràng về quyền lợi, trách nhiệm nhằm tạo động lực để họ cống hiến và nỗ lực hết mình cho văn hoá. Nguồn vốn con người chính là nhân tố cốt lõi, là nguyên nhân đầu tiên cho mọi sự thành bại trong sự nghiệp văn hoá, vì vậy mục tiêu xây dựng nguồn vốn con người, nguồn nhân lực cho văn hoá cần phải là mục tiêu xuyên suốt và hàng đầu.
Về các nhiệm vụ cụ thể, trước hết là tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách của Ngành, tập trung hoàn thiện hồ sơ Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), Luật Quảng cáo (sửa đổi), Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035, trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.
Khẩn trương trình Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển thể dục, thể thao Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, Chương trình Bơi an toàn phòng chống tai nạn đuối nước trẻ em và Đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam giai đoạn 2011-2030. Chuẩn bị lực lượng tham dự Olympic Paris 2024, Đại hội Thể thao trong nhà và Võ thuật châu Á lần thứ 6 (AIMG6) tại Thái Lan, Đoàn Thể thao người khuyết tật Việt Nam tham dự Paralympic 2024 tại Pháp, các giải thể thao cấp khu vực, châu lục và thế giới năm 2024.
Triển khai sơ kết việc thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Trình Thủ tướng Chính phủ ban hành: Quy hoạch hệ thống phát triển du lịch Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết của Chính phủ về phát triển du lịch toàn diện, nhanh và bền vững thời gian tới. Tập trung xây dựng sản phẩm du lịch có sức cạnh tranh cao trong khu vực; đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến trong và ngoài nước; phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức thành công Năm Du lịch quốc gia 2024. Phấn đấu đón 18 triệu lượt khách du lịch quốc tế; 110 triệu lượt khách nội địa; tổng thu từ du lịch ước đạt 850 nghìn tỷ đồng.
PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!