Nâng cao năng lực, chất lượng xét nghiệm chẩn đoán lao tại Việt Nam
(ĐCSVN) - Việt Nam vẫn tồn tại một khoảng trống lớn trong chẩn đoán phát hiện các ca lao trong cộng đồng. Nên việc đảm bảo chất lượng xét nghiệm chẩn đoán lao được coi là yếu tố then chốt trong việc phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh lao và theo dõi điều trị hiệu quả.
Trong hai ngày 11-12/9, tại Hà Nội, Bệnh viện Phổi Trung ương và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) phối hợp tổ chức “Hội thảo khu vực về ngoại kiểm Xpert TB” nhằm nâng cao năng lực đảm bảo chất lượng xét nghiệm lao cho nhân lực thực hiện xét nghiệm lao tại Việt Nam.
Hội thảo là hoạt động trong khuôn khổ của dự án hợp tác giữa Chương trình Chống lao Quốc gia, Bệnh viện Phổi Trung ương và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) triển khai đào tạo nhằm nâng cao năng lực đảm bảo chất lượng xét nghiệm lao cho nhân lực thực hiện xét nghiệm lao tại Việt Nam.
 |
| Quang cảnh Hội thảo. |
Hội thảo có sự tham gia của lãnh đạo Bệnh viện Phổi Trung ương, Chương trình Chống lao Quốc gia; Đại diện các Phòng xét nghiệm khu vực thuộc Chương trình Chống lao Quốc gia; Đại diện Bộ Y tế, các đối tác CDC- US, Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Quỹ Toàn cầu; Đại diện các phòng xét nghiệm tham chiếu lao khu vực của Ấn Độ, Úc và các đại biểu của Chương trình chống lao quốc gia và Phòng xét nghiệm tham chiếu lao quốc gia của Lào, Philippines, Papua New Guinea, Bangladesh, Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Indonesia …
Việc đảm bảo dịch vụ xét nghiệm lao (TB) chất lượng cao trong các cơ sở y tế là hoạt động rất cần thiết để phát hiện hiệu quả các trường hợp mắc bệnh lao và theo dõi kết quả điều trị bệnh nhân lao. Tuy nhiên, việc duy trì chất lượng kết quả xét nghiệm trong phòng xét nghiệm vẫn là một thách thức đáng kể trong các môi trường hạn chế về nguồn lực.
Phát biểu tại Hội thảo, TS.BSCC Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Phụ trách điều hành Chương trình Chống lao Quốc gia cho biết, theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), năm 2022 Việt Nam đã phát hiện và báo cáo 103.804 ca bệnh lao, chiếm khoảng 60% tổng số ca lao ước tính tại Việt Nam. Như vậy, Việt Nam vẫn tồn tại một khoảng trống lớn trong chẩn đoán phát hiện các ca lao trong cộng đồng.
Theo TS.BSCC Đinh Văn Lượng, để nâng cao tỉ lệ phát hiện ca lao trong thời gian tới, Chương trình Chống lao Quốc gia đang tập trung nguồn lực để mở rộng tiếp cận các xét nghiệm phân tử nhanh chẩn đoán lao do WHO khuyến cáo. Cùng với việc tăng cường, mở rộng phạm vi và số lượng xét nghiệm lao, Chương trình Chống lao Quốc gia cũng chú trọng đến đảm bảo chất lượng xét nghiệm như là yếu tố then chốt trong việc phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh lao và theo dõi điều trị hiệu quả.
 |
| TS.BSCC Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Phụ trách điều hành Chương trình Chống lao Quốc gia phát biểu tại Hội thảo. |
Để đảm bảo độ chính xác, kịp thời và tin cậy của các kết quả xét nghiệm lao, việc đẩy mạnh triển khai chương trình đảm bảo chất lượng, bao gồm hình thức ngoại kiểm là điều hết sức cần thiết đối với các Chương trình Chống lao Quốc gia. Tuy nhiên, việc triển khai các chương trình ngoại kiểm này còn gặp nhiều hạn chế do chi phí cao và sự sẵn có dịch vụ còn hạn chế.
TS.BSCC Đinh Văn Lượng cho biết, Việt Nam như là trung tâm khu vực trong việc cung cấp và chuyển giao các chương trình ngoại kiểm cho xét nghiệm phân tử Xpert tới nhiều quốc gia trong khu vực. "Mô hình và kinh nghiệm triển khai chương trình ngoại kiểm của Việt Nam sẽ được chia sẻ tại hội thảo này, với hy vọng sẽ hỗ trợ việc triển khai và nâng cao các phương pháp đảm bảo chất lượng xét nghiệm lao trong khu vực", TS.BSCC Đinh Văn Lượng nói.
Giám đốc CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam Eric Dziuban cho rằng, Việt Nam đã áp dụng các khuyến nghị của WHO về các công cụ sàng lọc và chẩn đoán lao tiên tiến. Quốc gia này cũng đã triển khai thành công các chương trình nhằm đảm bảo chất lượng xét nghiệm phát hiện bệnh lao với độ tin cậy ngay tại Việt Nam và các quốc gia trong khu vực.
Xét nghiệm Xpert MTB/RIF là xét nghiệm sinh học phân tử chẩn đoán lao và lao đa kháng được Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo từ tháng 12/2010. Đến nay trên thế giới đã có khoảng 140 quốc gia và vùng lãnh thổ thực hiện xét nghiệm này. Tại Việt Nam, xét nghiệm Xpert MTB/RIF đã được Chương trình Chống lao Quốc gia (CTCLQG) triển khai từ năm 2011 tại Labo lao chuẩn Quốc gia, đến nay đã và đang lắp đặt đưa vào sử dụng, quản lý 332 máy GeneXpert tại 182 điểm máy triển khai trên toàn quốc. Số lượng xét nghiệm toàn quốc tăng dần theo từng năm, 2023 đã thực hiện 452.279 xét nghiệm trên cả nước, tăng hơn 113% so với năm 2022.
Khoa Vi sinh và Labo lao chuẩn Quốc gia thuộc Bệnh viện Phổi Trung ương đã xây dựng Chương trình ngoại kiểm Xpert MTB/RIF trong nước nhằm duy trì tính chủ động, bền vững cho hoạt động đảm bảo chất lượng xét nghiệm mũi nhọn Xpert MTB/RIF. Mục tiêu của Chương trình ngoại kiểm là theo dõi, giám sát chất lượng xét nghiệm Xpert MTB/RIF thường xuyên, liên tục thông qua 2 vòng ngoại kiểm hàng năm. Nhằm đảm bảo chất lượng của Chương trình, Bệnh viện Phổi Trung ương đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO/IEC 17043:2010 được Văn phòng chất lượng - Bộ Khoa học công nghệ Thái Lan công nhận vào tháng 3/2019.
Đặc biệt, Chương trình ngoại kiểm MTB/RIF của Bệnh viện Phổi Trung ương đã cung cấp bộ mẫu ngoại kiểm các nước như: Lào, Myanmar, Philipines, Bangladesh, Papua New Guinea trong các năm gần đây.
Năm 2024, Bệnh viện Phổi Trung ương vẫn duy trì hai hoạt động cung cấp bộ mẫu ngoại kiểm cho 2 nước Bangladesh, Papua New Guinea với hơn 200 bộ mẫu và hỗ trợ tư vấn công nghệ sản xuất bộ mẫu cho Phillippines.
Ngoài ra, với sự hỗ trợ của CDC-US Việt Nam, Chương trình đang trên lộ trình mở rộng, phát triển trở thành trung tâm ngoại kiểm khu vực với các xét nghiệm phân tử mới như Xpert MTB/XDR, Truenat MTB/RIF và cung cấp dịch vụ trong nước trong năm 2024 và dự kiến có thể cung cấp cho các đơn vị ngoài nước trong những năm tiếp theo.
Chương trình ngoại kiểm lao-xét nghiệm phân tử Xpert MTB/RIF & Xpert MTB/RIF Ultra tổ chức cho tất cả các đơn vị thực hiện Xpert trên toàn quốc với sự hỗ trợ kinh phí từ nguồn Quỹ toàn cầu giai đoạn 2024-2026.
Tại Hội thảo, các nhà hoạch định chính sách toàn cầu, các nhà lãnh đạo của chương trình chống lao quốc gia và các phòng xét nghiệm lao khu vực đã chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn, các khuyến nghị nhằm cải thiện và đảm bảo chất lượng xét nghiệm trong chẩn đoán lao và lao kháng thuốc./.