Làm rõ giải pháp xử lý tội phạm công nghệ cao, ngăn chặn tin giả, thông tin xấu độc

Thứ Sáu, 04/11/2022 14:53 (GMT+0)

(ĐCSVN) - Trả lời câu hỏi của nhiều đại biểu Quốc hội, nhấn mạnh việc ngăn chặn thông tin xấu độc thực sự là công việc khó, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng, giải pháp căn bản là cần có sự vào cuộc tích cực, chủ động của các bộ, ngành, các tổ chức, gia đình...

Sáng 4/11, các thành viên Chính phủ tiếp tục trả lời chất vấn nhóm vấn đề thứ 2 – lĩnh vực thông tin và truyền thông. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chịu trách nhiệm trả lời chất vấn chính.

Cùng với đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nội vụ, Công an, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ, Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Theo đó, nội dung nhóm vấn đề thứ 2 bao gồm: Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý nhà nước, xây dựng Chính phủ số, chính quyền số; công tác xây dựng, kết nối, chia sẻ, khai thác các cơ sở dữ liệu quốc gia; việc tiếp cận thông tin và phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi; việc quản lý các thuê bao, đầu số của các nhà mạng; công tác kiểm tra, quản lý các trang mạng, trang thông tin điện tử và các nền tảng trực tuyến khác; việc xử lý các cá nhân, tổ chức có hành vi đăng tải thông tin xuyên tạc, sai sự thật trên các trang thông tin điện tử, thu thập, mua bán trái phép dữ liệu thông tin cá nhân.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội sáng 4/11. (Ảnh: ĐT)

Làm rõ giải pháp xử lý tội phạm công nghệ cao và ngăn chặn tin giả, thông tin xấu độc

Đặt vấn đề chất vấn tại hội trường, đại biểu Quốc hội Lê Thị Song An (Đoàn Long An) cho biết, gần đây tình hình tội phạm công nghệ cao, lừa đảo chiếm đoạt tài khoản, giả mạo tin nhắn các ngân hàng qua mạng có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp và thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. Bên cạnh đó, việc ngăn chặn, xử lý tin giả, thông tin xấu độc trên mạng có lúc còn chậm, tạo cơ hội cho tin giả tồn tại và phát tán rộng, gây hoang mang trong xã hội, ảnh hưởng đến sự ổn định kinh tế, an ninh trật tự, quyền lợi và lợi ích của những tổ chức, cá nhân. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ vai trò và trách nhiệm của mình; đồng thời Bộ trưởng đã có giải pháp gì để giải quyết các vấn đề trên?

Trả lời câu hỏi của đại biểu về vấn nạn lừa đảo qua mạng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, đây là vấn đề nan giải không chỉ ở Việt Nam, mà ở nhiều nước trên thế giới. Thời gian vừa qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật để định nghĩa rõ các hành vi, quy định rõ quy trình xử lý hành chính, mức phạt để lực lượng công an xử lý.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, để xử lý một cách căn bản, Bộ Thông tin và Truyền thông đã công khai các đầu số điện thoại để tiếp nhận phản ánh của người dân về vi phạm. Bộ cũng tiến hành ứng dụng công nghệ thông tin để rà quét, ngăn chặn các trang web có dấu hiệu lừa đảo; tập trung xử lý sim rác, xóa khỏi hệ thống những số thuê bao không có thông tin đầy đủ, hoặc thông tin không chính xác, đối soát thông tin qua cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia.

Đại biểu Quốc hội Lê Thị Song An (Đoàn Long An) đặt câu hỏi chất vấn sáng 4/11. (Ảnh: VPQH)

Về vấn đề tin giả, Bộ trưởng cho biết, trên không gian mạng, tin giả lan truyền rất nhanh, rất rộng. Hiện nay, cơ quan có thẩm quyền đã ban hành các Nghị định quy định rõ các hành vi, trách nhiệm của các bên liên quan; hạ thời gian mà các nhà mạng phải hạ thông tin sai sự thật, xấu độc từ 48 giờ xuống còn 24 giờ, một số thông tin hạ xuống còn 3 giờ. Về mức phạt đưa thông tin, hiện nay chúng ta tăng lên 3 lần, tuy nhiên so với các nước trên thế giới mức phạt của chúng ta chỉ bằng 1/10. Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ tham mưu cho Chính phủ xem xét cân nhắc đưa mức xử phạt lên mức răn đe.

Nhấn mạnh việc ngăn chặn thông tin xấu độc thực sự là công việc khó khăn, Bộ trưởng cho rằng, giải pháp căn bản là cần có sự vào cuộc tích cực, chủ động của mọi bộ, ngành, các tổ chức, các gia đình. Khi toàn bộ xã hội vào cuộc thì mới giải quyết được căn cơ vấn đề này trên không gian mạng.

Tranh luận tại hội trường về giải pháp ngăn chặn tác hại thông tin xấu độc trên không gian mạng mà Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra, đại biểu Quốc hội Đỗ Chí Nghĩa (Đoàn Phú Yên) cho rằng, trên mạng xã hội sẽ khác ở ngoài đời về quản lý theo lãnh thổ, địa giới hành chính. Vì vậy, nếu chúng ta chỉ dùng biện pháp ngăn chặn thông tin và xử lý những tài khoản có vi phạm thì chẳng khác gì khi thực hiện phòng COVID-19 mới đeo khẩu trang, cách ly, phong tỏa… Đại biểu Nghĩa cho rằng, giải pháp căn cơ nhất là cần nâng cao sức đề kháng với các thông tin xấu độc.

Bên cạnh đó, đại biểu Nghĩa cho rằng, chúng ta cũng cần cho công chúng có thể đọc được nhiều thông tin đa chiều, thông tin phản biện, nhiều thông tin tích cực nhưng mà phải mang tính thuyết phục cao, phải khuyến khích các tờ báo đi thẳng vào vấn đề nóng với một thái độ trách nhiệm, không né tránh và không phải chỉ khen một chiều mới hay.

Nhất trí với quan điểm của đại biểu Đỗ Chí Nghĩa về nâng cao sức đề kháng trước thông tin xấu độc, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nêu quan điểm, cơ quan, tổ chức, cá nhân nào quản lý lĩnh vực này trong không gian thực, thì cũng quản lý trên không gian mạng. Hiện Bộ đang đề xuất với Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa nội dung đào tạo kỹ năng số cho học sinh, đồng thời cũng tạo lập nền tảng online để học tập, xây dựng kỹ năng cơ bản để học tập, làm việc, sử dụng không gian số. Đây cũng là các bước thực hiện để nâng cao sức đề kháng trước thông tin xấu độc.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nêu rõ, cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành và mọi người dân trong việc làm sạch không gian mạng, nâng cao sức đề kháng trước vấn nạn tin giả, thông tin xấu độc.

Nền tảng số là giải pháp đột phá của chuyển đổi số Việt Nam

Trả lời câu hỏi của đại biểu Lý Văn Huấn (Đoàn Thái Nguyên) về giải pháp để thúc đẩy xây dựng nền tảng số, đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số tại Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nêu rõ đã xác định nền tảng số là giải pháp đột phá của chuyển đổi số Việt Nam. Theo Bộ trưởng, nền tảng số trên không gian mạng cũng giống như hạ tầng trong thế giới thực. Nếu như chúng ta không làm chủ các nền tảng số Việt Nam, người dân Việt Nam sinh sống, làm ăn, vui chơi, giải trí trên các nền tảng số nước ngoài khi đó dữ liệu bị thu thập. Mà dữ liệu số thì được gọi là tài nguyên.

Vì vậy Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ, Bộ Thông tin và Truyền thông đặt trọng tâm phát triển các nền tảng. Theo đó, năm 2022 đã xây dựng xong và hoạt động khai thác 52 nền tảng số Việt Nam. “Tín hiệu đáng mừng là trong năm 2022 này đã có 500 triệu người Việt Nam cài đặt các nền tảng số Việt Nam và chiếm 30% tổng số cài đặt của người Việt Nam và con số này đang tăng lên”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn các thành viên Chính phủ về nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực thông tin và truyền thông, sáng 4/11. (Ảnh: VPQH)

Về giải pháp đột phá, Bộ trưởng nêu rõ “có việc thì sẽ có người, có việc khó thì sẽ có người giỏi, có việc vĩ đại thì sẽ có người vĩ đại”. Lý giải cho câu nói này, Bộ trưởng chia sẻ, người ở đây được hiểu là cả người và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, vấn đề chảy máu chất xám nhân tài công nghệ thông tin cũng là vấn đề được Bộ Thông tin và Truyền thông quan tâm bởi nhân tài là yếu tố quyết định trong việc làm chủ khoa học công nghệ, ứng dụng khoa học công nghệ.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Thái Nguyên) về trách nhiệm của Bộ trưởng khi không triển khai được Chương trình “Máy tính cho em”, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, Chương trình một triệu máy tính cho em thì có 600 nghìn máy tính bảng là do các doanh nghiệp và cá nhân tài trợ, 400.000 máy sử dụng quỹ viễn thông công ích. Hiện nay 400.000 máy đang đồng bộ về chương trình học trực tuyến sau COVID-19 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bộ Thông tin và Truyền thông đang làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo để thống nhất thời điểm đưa chính thức chương trình học trực tuyến sau COVID-19.

Về vấn đề sóng vùng lõm, Bộ trưởng cho biết, Bộ Thông tin và Truyền thông đặt kế hoạch trong đến hết năm nay hoặc đến Quý I/2023 để giải quyết. Tuy nhiên, để phát hiện những điểm lõm về sóng phải do chính quyền địa phương báo cáo về Bộ, từ đó Bộ tổng hợp và chỉ đạo thực hiện và hiện nay có Quỹ để phủ sóng vùng lõm.

Đầu tư cơ sở vật chất cho từng xã để hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận với công nghệ thông tin

Trả lời chất vấn của đại biểu về đào tạo nhân lực thông tin và chuyển đổi số, trong đó có hạ tầng cho ngành giáo dục, Bộ trưởng cho biết, hạ tầng viễn thông công nghệ thông tin cho bà con vùng sâu vùng xa có thể theo dõi tin tức, học tập đã đáp ứng được. Hiện nay cáp quang đã được đưa đến 93% thôn bản. Việt Nam là một trong số ít các nước có tỷ lệ cao như vậy; giá cả cũng nằm trong tốp 20 trên thế giới, tương đối thấp.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam có thể đáp ứng được, đáp ứng tốt và giá thì rẻ hơn nước ngoài. Cần đặt ra nhiều bài toán để các doanh nghiệp công nghệ số phát triển mạnh hơn nữa.

Về vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin vào phát triển khu vực đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, Bộ trưởng cho biết, theo chương trình, cần đầu tư cơ sở vật chất cho từng xã tại Ủy ban nhân dân xã để hỗ trợ bà con tiếp cận với công nghệ thông tin. Cách làm này có một khó khăn là quãng đường di chuyển của bà con khá xa, thiếu hụt nhân lực... trong việc duy trì, vận hành trung tâm này. Nếu tiến hành ở từng xã thì rất tốn kém. Vì vậy, qua khảo sát, Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất với Chính phủ sẽ thực hiện công tác này trên nền tảng số, nền tảng tập trung toàn quốc về y tế, giáo dục, thư viện số… 

Trả lời câu hỏi về nhân lực trong lĩnh vực công nghệ thông tin, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, hiện cả nước có khoảng 1,2 triệu, cả người lao động, nhưng nhân lực tính từ cao đẳng trở lên chỉ khoảng 550 nghìn người. Bộ trưởng cho rằng giải pháp ở đây là đại học số. Tuy nhiên nếu đào tạo theo cách truyền thống thì đã đạt đến mức giới hạn. Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ cấp giấy phép về thí điểm đại học số. Nếu đại học số thí điểm sớm thì sẽ là một trong những giải pháp để có thể nhanh chóng có được nguồn nhân lực công nghệ số, Bộ trưởng bày tỏ tin tưởng.

Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng cho biết thêm, một trong những giải pháp mang tính căn bản, đột phá mà Bộ Thông tin và Truyền thông đang thực hiện là xây dựng các nền tảng đào tạo trực tuyến số lượng lớn đến các đối tượng khác nhau, tên nền tảng này là One Touch và đã đưa vào vận hành được 6 tháng, đã có 10 triệu người Việt Nam lên đó học tập. Trong nền tảng này cũng có một phần dành riêng cho cán bộ, công chức tự học, tự đánh giá và sẽ tự cấp các chứng chỉ.

Cần có “nhạc trưởng” cho việc liên kết dữ liệu quốc gia và dữ liệu ngành

Trả lời câu hỏi của đại biểu đề nghị làm rõ giải pháp khai thác, sử dụng hiệu quả cơ sở dữ liệu quốc gia, liệu có việc cát cứ dữ liệu công của các cơ quan Nhà nước? Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, về kết nối cơ sở dữ liệu, hiện nay có 8 cơ sở dữ liệu, 5 cơ sở ở dữ liệu quốc gia, 3 cơ sở ở dữ liệu chuyên ngành hiện đang kết nối hiệu quả. Mỗi một ngày có khoảng 2 triệu giao dịch kết nối trung ương, địa phương và Bộ ngành với nhau. Tuy nhiên, có nhiều cơ sở dữ liệu khác đã xây dựng nhưng chưa kết nối, chia sẻ; một số cơ sở thông tin đã xây dựng nhưng chưa đủ điều kiện kết nối. Thời gian tới Bộ sẽ tiếp tục xử lý vấn đề này, thúc đẩy và đảm bảo kết nối.

Về cơ sở dữ liệu quốc gia dân cư, đồng thời với môi trường số, cần tiến hành cải cách thủ tục hành chính, Bộ đã ban hành Công văn đối với lĩnh vực này, theo đó người dân đã khai báo thông tin một lần thì không cần khai báo thông tin lần hai ở các cơ quan hành chính để đảm bảo không phiền hà, đồng bộ với môi trường số. Hiện nay, hiệu quả kết nối cơ sở dữ liệu tương đối tốt. Tuy nhiên cần có “nhạc trưởng” cho việc liên kết dữ liệu quốc gia và dữ liệu ngành. Bộ sẽ tham mưu với Chính phủ về vấn đề này.

Về vấn đề dữ liệu công của các cơ quan Nhà nước, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng, Chính phủ sẽ quyết định việc sử dụng, chia sẻ dữ liệu. Tuy nhiên, về tâm lý, cũng có tình trạng sau khi xây dựng xong cơ sở dữ liệu, nhưng chưa yên tâm về độ chính xác, nên còn đắn đo, cân nhắc trong việc mang ra sử dụng.

Bên cạnh đó, cơ sở dữ liệu rất lớn, nhưng cho nhiều cơ quan nối vào thì sẽ nảy sinh e ngại những sự cố công nghệ kỹ thuật khi đấu nối vào những cơ sở dữ liệu không đảm bảo an toàn. Tám cơ sở dữ liệu đã kết nối, đã chia sẻ hiện đang hoạt động hiệu quả, đây là những kinh nghiệm ban đầu trong việc triển khai công tác kết nối các cơ sở dữ liệu. Thời gian tới, Bộ sẽ đề xuất cơ quan làm “nhạc trưởng” cho việc kết nối, khai thác, sử dụng các cơ sở dữ liệu quốc gia./.