“Cát tặc” khai thác ngang nhiên, dân bức xúc

Thứ Ba, 08/12/2020 15:03 (GMT+0)

(ĐCSVN) – Tiến hành chất vấn công tác quản lý nhà nước về khai thác cát, sỏi lòng sông, các đại biểu tham dự Kỳ họp thứ 18 HĐND TP Hà Nội khóa XV diễn ra sáng 8/12 đặt một loạt các câu hỏi liên quan đến việc có hay không tình trạng “bảo kê”; vai trò trách nhiệm của chính quyền để giải quyết bức xúc của người dân? Giải pháp xử lý như thế nào trong thời gian tới?

• Hà Nội quyết tâm lấy lại đà tăng trưởng ngay từ đầu nhiệm kỳ
• Cử tri Thủ đô kiến nghị nhiều vấn đề bức thiết về đời sống dân sinh
• Tinh thần chung của Hà Nội trong năm 2021 là “phục hồi và phát triển kinh tế”

Đại biểu Nguyễn Minh Đức, tổ Thanh Xuân chất vấn tại kỳ họp.

Liệu có “bảo kê” cho “cát tặc” lộng hành?

Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Minh Đức (tổ Thanh Xuân) chất vấn Giám đốc Công an TP Hà Nội về việc TP còn 13 điểm khai thác cát trái phép, gây bức xúc dư luận, thất thoát tài nguyên, thất thu ngân sách Nhà nước. TP đã có quy chế phối hợp với các tỉnh giáp ranh, nhưng đến nay việc thực hiện còn nhiều hạn chế, đề nghị Giám đốc Công an TP cho biết nguyên nhân, giải pháp xử lý?

Tương tự đại biểu Nguyễn Thị Kim Dung, Dương Thị Hằng (tổ Gia Lâm), đại biểu Trần Thị Vân Hoa (tổ Tây Hồ) đặt câu hỏi liên quan đến việc khai thác cát trái phép dẫn đến sạt lở nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống người dân. Tuy nhiên, sau nhiều lần phản ánh, chưa được cơ quan chức năng vào cuộc. Các đại biểu hỏi có hay không tình trạng “bảo kê” của địa phương; phương hướng xử lý như thế nào trong thời gian tới và vai trò, trách nhiệm để giải quyết bức xúc của người dân…?

Sau 4 câu hỏi chất vấn, Chủ tịch HĐND TP Nguyễn Thị Bích Ngọc yêu cầu Chủ tịch UBND xã Xuân Đình (huyện Phúc Thọ) Nguyễn Văn Tín trả lời về vấn đề tình trạng khai khác cát trái phép tại xã. Chủ tịch UBND xã Xuân Đình (Phúc Thọ) Hồ Quốc Khánh cho biết, cát tặc vẫn lộng hành trên địa bàn xã. Họ ồ ạt đến xã khai thác cát như một công trường từ 2018, khai thác cả ngày cả đêm. Huyện và TP đã lập các chuyên án. Đến cuối 2019, tình trạng khai thác ồ ạt chấm dứt. Đến năm nay, họ trở lại và chủ yếu khai thác ban đêm. Công an TP đã ra quân quyết liệt. Mấy đêm gần đây, vẫn còn một số tàu khai thác chộp giật. Hiện nay, xã đang được giao quyền nhưng không giao cơ chế. Chủ tịch UBND xã Xuân Đình ví "cát như con gái 18 thường xuyên bị nhòm ngó", nhân dân bức xúc, Chủ tịch xã cũng rất áp lực.

Trả lời thêm về trách nhiệm của UBND huyện, Chủ tịch UBND huyện Phúc Thọ Doãn Trung Tuấn thừa nhận cát tặc là tình trạng nhức nhối suốt nhiều năm qua trên địa bàn. Lực lượng chức năng huyện đã tập trung xử lý, kiểm tra, xử phạt hàng chục trường hợp mỗi năm với số tiền phạt hàng trăm triệu. Tuy nhiên, do khó khăn về nhân lực, vật lực, nên tình trạng chưa có dấu hiệu cải thiện. Bên cạnh đó, việc khai thác trộm chủ yếu vào ban đêm, nên việc mật phục, bắt quả tang tiềm ẩn nhiều phức tạp, nguy hiểm…. Ông đề nghị TP sớm đấu giá quyền khai thác cát, phê duyệt giá khởi điểm để sớm chấm dứt thất thu cho ngân sách Nhà nước, TP, giữ ổn định trật tự trên địa bàn.

Trả lời câu hỏi về tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn và công tác xử lý, Trưởng công an huyện Đan Phượng Nguyễn Văn Khanh cho biết khai thác cát trái phép cũng như là một tệ nạn xã hội, như trộm cắp, tham nhũng. Tuy nhiên, chế tài xử lý hình sự khó hơn vì theo quy định, những hành vi thu lợi bất chính trên 100 triệu thì mới có thể khởi tố hình sự.  “Tôi cho rằng để xử lý triệt để, chế tài xử lý hình sự phải hạ mức thu lợi bất chính, để những người có ý định về khai thác tài nguyên trái phép không dám làm nữa", ông Khanh đề xuất.

Trả lời về vấn đề này trên địa bàn, Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng Nguyễn Hữu Hoàng cho biết lực lượng chức năng huyện rất tập trung xử lý việc khai thác cát trái phép, song, gặp rất nhiều khó khăn. Tàu khai thác trộm chủ yếu là tàu thuê, người khai thác trộm khi điều tra ra hầu hết là các hộ dân khó khăn nên truy tố được một vụ cũng rất khó khăn… Ông cho biết, nhiều đêm, 12h, 1h sáng người dân cũng gọi điện phản ánh tình trạng cát tặc. “Không có lực lượng chức năng là thò ống hút xuống lòng sông, lực lượng chức năng xuất hiện thì họ rút ống rời đi. Việc xử lý rất khó”, Chủ tịch huyện Đan Phượng nói và cho biết, thời gian tới, huyện sẽ tăng cường kiểm tra, vận động người dân ký cam kết không tham gia khai thác cát trái phép, tập trung xử ý nghiêm, đặc biệt xử lý hình sự để răn đe đối với đối tượng khai thác cát trái phép.

Chủ tịch UBND xã Xuân Đình Hồ Quốc Khánh trả lời chất vấn.

Trả lời chất vấn của các đại biểu, Đại tá Nguyễn Thanh Tùng, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội cho biết trên địa bàn TP còn 13 điểm tiềm ẩn phức tạp về khai thác cát trái phép. Các cá nhân được cấp phép khai thác nhưng họ không khai thác đúng vị trí, tự ý đưa các tàu cát không được đăng ký vào khai thác. Họ thường xuyên thay đổi địa điểm, thời gian hoạt động, lợi dụng ngày nghỉ, đêm tối để khai thác. Các đối tượng khai thác cát lợi dụng vùng giáp ranh tỉnh này tỉnh kia. Khi xuồng chúng tôi đến thì họ nhổ neo chạy sang tỉnh khác….

"Liên quan đến 13 điểm này, chúng tôi cam kết với trách nhiệm của lực lượng công an không để lực lượng khai thác cát trái phép trên sông. Chúng tôi là lực lượng chủ công nên nhận trách nhiệm việc đó. Còn về các bến bãi, sở ngành địa phương phải phối hợp với chúng tôi", Đại tá Tùng chia sẻ.

Về giải pháp xử lý, Đại tá Tùng cho biết công an đã ký quy chế phối hợp 8 tỉnh giáp ranh về vấn đề khai thác cát nhưng kế hoạch sơ kết thời gian qua chưa thường xuyên. Tới đây, Công an TP sẽ tăng cường kiểm tra, phối hợp với các lực lượng để xử lý. Khi lực lượng công an chính quy về đảm nhận vị trí xã, lực lượng này sẽ là nòng cốt để phát hiện, đấu tranh với khai thác cát trái phép.

Xem xét trách nhiệm người đứng đầu nơi xảy ra tình trạng khai thác cát sỏi trái phép

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chu Phú Mỹ thừa nhận việc khai thác cát phức tạp do đây là nguyên vật liệu thiết yếu, phục vụ xây dựng trên địa bàn. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh thực trạng này không những ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự xã hội mà còn đe dọa, xâm phạm đến an toàn đê điều. Bên cạnh đó, các bến bãi tập kết, khai thác trái phép cùng với việc xe quá khổ, quá tải thường xuyên lưu thông trên mặt đê ảnh hưởng xấu đến hệ thống đê điều, đe dọa đến sự an toàn của người dân, giảm khả năng chống lũ.

Về vấn đề này, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Trọng Đông cho biết, trong giấy phép khai thác đều có quy định về tọa độ, chỉ tiêu khai thác, không được ảnh hưởng đến bờ bãi, dòng chảy. Sau khi hết hạn khai thác, đơn vị phải phục hồi môi trường. Khi có chuyện khai thác sai giấy phép, trách nhiệm trước hết thuộc về tổ chức cá nhân được cấp phép.

Về công tác thăm dò, phê duyệt thăm dò và đấu giá quyền khai thác, Sở Tài nguyên và Môi trường cùng các quận, huyện đã lập đề án thăm dò 23 điểm mỏ, tổ chức đấu thầu chia làm 3 giai đoạn. TP đã phê duyệt kết quả thăm dò và ban hành quyết định phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác với 5/23 mỏ. Sở đang thẩm định mức giá và trình UBND. “Tháng 12 này, Sở sẽ đấu giá trước 5 điểm mỏ. Đến tháng 1/2021, 5 điểm này sẽ hoạt động, thu về ngân sách cho Nhà nước”, Giám đốc Đông thông tin.

Ghi nhận thực trạng này, Phó Chủ tịch UBND Hà Nội Nguyễn Quốc Hùng cho hay việc khai thác cát trái phép khó được giải quyết triệt để có nhiều nguyên nhân. Trong đó có việc buông lỏng quản lý nhưng có nhiều khó khăn về yếu tố lịch sử. Mặt khác, quy định quản lý cát đá sỏi ở cấp địa phương còn chồng chéo, sự phân công, phân nhiệm giữa các sở ngành, các cấp có nhiều sơ hở. Quản lý sông thuộc Sở Nông nghiệp, luồng lạch là Sở Giao thông, quản lý vật liệu do Sở Xây dựng, kinh doanh thì do Công Thương còn trật tự thì do Công an. "Chính vì thế, do quy luật cung cầu, người dân, các doanh nghiệp lợi dụng khai thác trái phép. Nhà nước thì thất thoát, nhân dân thì bức xúc, tạo ra dư luận không tốt trong thời gian dài", Phó Chủ tịch Nguyễn Quốc Hùng thừa nhận.

Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Quốc Hùng trả lời tại phiên chất vấn

Thời gian tới, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhấn mạnh sẽ yêu cầu các đơn vị cấm không để phát sinh các điểm khai thác mới, trong khi bỏ các điểm khai thác hết hạn, khai thác trái phép. Ngoài ra, TP cũng hạn chế cấp phép mới cho các địa điểm khai thác cát, ngoại trừ những trường hợp cụ thể có lịch sử là cảng, từng được các cơ quan quản lý Nhà nước phụ trách.

Kết luận phiên chất vấn buổi sáng, Chủ tịch HĐND Hà Nội Nguyễn Thị Bích Ngọc, cho biết đây là lần đầu tiên vấn đề khai thác cát sỏi trái phép được đưa ra chất vấn. Đây là một lĩnh vực khó và liên quan đến nhiều cấp, ngành, địa giới hành chính... Thống kê cho thấy trong phiên chất vấn, 19 đại biểu đặt câu hỏi nhưng 60% không phải là đại biểu chuyên trách của Hội đồng mà là đại biểu cấp quận, phường. 14 lượt cán bộ sở, ngành trả lời chất vấn.

Chủ tịch HĐND TP Hà Nội cho biết mặc dù là nội dung khó nhưng TP đã ban hành 20 văn bản đôn đốc các cơ sở, trong đó quy định rõ thế nào là đủ điều kiện khai thác hoặc thời hạn để giải tỏa các bãi tập kết phế liệu... Dù vậy, việc khai thác cát sỏi vẫn diễn biến phức tạp, những nơi được cấp phép cũng không khai thác đúng quy định hoặc có những nơi khai thác trái phép. Các trạm trung chuyển vật liệu xây dựng trái phép cũng chưa được xử lý dứt điểm. Chủ tịch HĐND Hà Nội đề nghị các sở, ngành Hà Nội rà soát lại các công tác phân công, phân nhiệm, chế tài xem xét trách nhiệm của người đứng đầu ở những nơi xảy ra những vi phạm. Ngoài ra, UBND TP cần rà soát, bổ sung các quy định đã ký với 8 tỉnh thành, rà soát lại quy chế, xem xét trách nhiệm các bên để phối hợp chặt chẽ hơn…/.