Cần có lộ trình kiểm định khí thải với xe gắn máy
(ĐCSVN) - Quy định xe máy sẽ phải kiểm định khí thải được coi là xu thế tất yếu để đảm bảo các cam kết kiểm soát khí thải, ô nhiễm môi trường mà Việt Nam đã tham gia. Tuy nhiên, việc kiểm định khí thải đối với xe máy phải được triển khai như thế nào để đạt hiệu quả và không làm xáo trộn đời sống là vấn đề đang nhận được sự quan tâm của đông đảo người dân.
Kiểm định khí thải với xe máy được coi là xu thế tất yếu?
Theo số liệu thống kê của Viện Chiến lược và phát triển giao thông vận tải, giai đoạn 2005 - 2022, tăng trưởng xe máy tại Việt Nam đạt bình quân khoảng 9,1%/năm. Đến nay, số lượng xe máy đã đăng ký trên toàn quốc đạt khoảng 69,2 triệu xe và số xe lưu hành đạt khoảng 45,5 triệu xe.
 |
| Hà Nội đã có một số điểm kiểm tra khí thải với xe máy. (Ảnh: Nguồn Báo Công an nhân dân) |
Tại các thành phố lớn, xe máy vẫn là phương tiện giao thông chính. Thống kê năm 2020, xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn Hà Nội chiếm 84%, tại thành phố Hồ Chí Minh chiếm 91% và tại Đà Nẵng chiếm 90% trong tổng số các loại hình phương tiện giao thông. Giai đoạn 2025 - 2030, xe máy vẫn sẽ là loại hình vận tải cá nhân thông dụng, phổ biến; tuy nhiên, đây cũng chính là phương tiện phát thải khí thải lớn nhất ra môi trường tại các thành phố lớn.
Theo kết quả từ 3 chương trình đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy tại 3 thành phố: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cho thấy, xe trên 5 năm đã có xu hướng vượt tiêu chuẩn khí thải hiện hành và xe trên 10 năm có tỷ lệ phát thải rất lớn. Trong khi đó, xe có tuổi đời trên 10 năm tại cả 3 thành phố đều chiếm tỷ lệ trên 50% tổng số xe mô tô, xe gắn máy trên địa bàn. Cụ thể, ở Hà Nội chiếm 72,58%, tại thành phố Hồ Chí Minh chiếm 68% và tại Đà Nẵng chiếm trên 59%.
Từ thực tế trên, có thể cho rằng, khí thải từ xe cơ giới, trong đó có xe máy, đang là một trong các nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường trong đô thị.
Theo quy định tại Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, mô tô, xe gắn máy sẽ phải thực hiện kiểm định khí thải.
Điều 42 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ quy định về bảo đảm an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ nêu rõ: Việc kiểm định đối với xe mô tô, xe gắn máy chỉ thực hiện kiểm định khí thải. Như vậy, kể từ khi Luật này có hiệu lực (ngày 1/1/2025), xe mô tô, xe gắn máy sẽ phải thực hiện kiểm định khí thải.
Luật cũng quy định việc kiểm định khí thải thực hiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, phải được thực hiện tại các cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này, Tiến sĩ Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho biết: Hiện nay, tiêu chuẩn khí thải đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ chỉ được áp dụng đối với ô tô, mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới, ô tô tham gia giao thông và ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu; chưa áp dụng đối với xe máy tham gia giao thông, do Luật Giao thông đường bộ năm 2008 chưa quy định. Việc kiểm định khí thải với xe máy là một vấn đề được đề xuất và bàn thảo sôi nổi thời gian qua, tuy nhiên chưa thực hiện được do thiếu các quy định pháp lý.
Theo nhận định của Tiến sĩ Khương Kim Tạo, việc Quốc hội thông qua Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ với quy định kiểm định khí thải xe máy để tới đây thực thi theo lộ trình do Chính phủ ban hành là hoàn toàn chính xác, cấp thiết. Đây là xu thế tất yếu, bắt buộc phải kiểm soát càng nhanh càng tốt khí thải phương tiện cơ giới trên các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh để bảo đảm các cam kết kiểm soát khí thải, ô nhiễm môi trường mà Việt Nam đã tham gia.
Theo đó, cơ quan quản lý chuyên ngành phải nghiên cứu, đánh giá để đưa ra được một mức ngưỡng phù hợp về chất lượng khí thải. Nếu đặt ra ngưỡng quá cao có thể dẫn đến nhiều phương tiện phải sửa chữa, bảo dưỡng, thay thế phụ tùng, động cơ gây xáo trộn đời sống của người dân, khó khăn cho xã hội.
Kiểm định khí thải với xe máy thế nào để hiệu quả và hợp lòng dân?
Có thể khẳng định, khí thải từ xe cơ giới, trong đó có xe máy, đang là một trong các nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường trong đô thị. Chính vì vậy, việc quy định xe máy sẽ phải kiểm định khí thải là cần thiết. Tuy nhiên, việc kiểm định khí thải với xe máy phải được triển khai như thế nào để đạt hiệu quả và không làm xáo trộn đời sống người dân là một vấn đề đang nhận được sự quan tâm của đông đảo người dân.
 |
|
Tiến sĩ Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia. (Ảnh: Nguồn Báo Tiền Phong) |
Đồng tình với việc quy định xe máy sẽ phải kiểm định khí thải theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, anh Nguyễn Văn Bảo (Hà Nội) cho rằng: “Hiện nay, tình trạng ô nhiễm môi trường đô thị đang trong tình trạng đáng báo động. Cùng với các khí thải do hiệu ứng nhà kính, khí thải từ xe cơ giới, trong đó có xe máy, đang là một trong các nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường trong đô thị. Để giảm thiểu tình trạng trên, việc quy định kiểm định khí thải với xe máy được áp dụng là cần thiết. Tuy nhiên, để kiểm soát được khí thải xe máy hiệu quả mà ít ảnh hưởng, không làm xáo trọn đời sống người dân, cần nghiên cứu các giải pháp một cách bài bản, căn cơ. Theo đó, các cơ quan quản lý chuyên ngành cần nghiên cứu, đánh giá để đưa ra được một mức ngưỡng phù hợp về chất lượng khí thải với xe máy đang sử dụng để có thể chấp nhận được. Khi đưa ra được ngưỡng phù hợp sẽ tiếp tục nghiên cứu giải pháp tổ chức các trạm kiểm định khí thải đối với xe máy. Trước mắt có thể làm thí điểm, sau đó mở rộng ra trên phạm vi toàn quốc”.
Bạn đọc Bùi Văn Khoa (Hưng Yên) cho rằng, phần lớn người sử dụng xe máy là người lao động, có thu nhập thấp nên việc bắt buộc tất cả các xe máy đang lưu hành nếu phải kiểm định khí thải sẽ gặp khó khăn về kinh tế. Do đó, khi áp dụng quy định này, các cơ quan hữu quan cần nghiên cứu để có cơ chế hỗ trợ, ưu đãi với mức kinh phí vừa phải để mọi người dân đều có thể chấp nhận được.
Một số bạn đọc thì cho rằng, không nên bắt buộc tất cả các xe máy đang lưu hành phải thực hiện kiểm định; đồng thời cũng không nên quá chú trọng đến năm sản xuất của xe. Bởi có những xe đã sản xuất cách đây cả 10 - 15 năm nhưng chủ xe ít đi, bảo dưỡng định kỳ nên xe vẫn chạy tốt, lượng phát thải rất thấp thì không có lý do gì lại bắt phải đi kiểm định. Trong khi đó, nhiều xe chỉ mới sử dụng được vài năm nhưng do không bảo dưỡng định kỳ, chất lượng kém, dẫn đến phát thải nhiều thì vẫn phải yêu cầu kiểm định để sửa chữa, thay thế, bảo dưỡng. Do vậy các cơ quan chức năng nên có nghiên cứu cụ thể và chỉ nên áp dụng đối với xe cũ nát, nhả khói đen trên đường… Thêm vào đó, cần tính toán phương án xử lý với các xe máy dù bảo dưỡng vẫn không đạt và nếu vẫn cố tình lưu thông thì cần có chế tài xử lý cụ thể.
Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Tô An, Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam (Bộ Giao thông Vận tải), cho biết luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 nhưng không đồng nghĩa tất cả xe máy trên cả nước sẽ phải kiểm định khí thải từ ngày này. Cụ thể, luật đưa ra quy định nhưng thời điểm thực hiện còn phụ thuộc vào lộ trình áp dụng do Chính phủ ban hành.
Theo lộ trình, việc kiểm định khí thải xe máy sẽ thực hiện theo Luật Bảo vệ môi trường. Mà theo quy định của luật này giao cho Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ là cơ quan chủ trì, phối hợp cùng Bộ Giao thông vận tải xây dựng, trình Chính phủ để ban hành quyết định lộ trình thực hiện./.