Bài 2: Công việc trọng yếu, “then chốt của then chốt” trong công tác xây dựng Đảng
(ĐCSVN) – Quy hoạch cán bộ cấp chiến lược là công việc trọng yếu, “then chốt của then chốt” trong công tác xây dựng Đảng. Tất cả công việc của công tác quy hoạch đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và gắn với việc quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương liên thông quy hoạch các chức danh lãnh đạo, quản lý của các địa phương cũng như các bộ, ngành...
 |
| Các đại biểu khách mời trao đổi với phóng viên |
Công tác quy hoạch cán bộ cấp chiến lược thu hút sự quan tâm đặc biệt của không chỉ các cán bộ, đảng viên mà còn của các tầng lớp Nhân dân vì việc lựa chọn, giới thiệu nhân sự Quy hoạch là bước quan trọng chuẩn bị nguồn cán bộ cho nhiệm kỳ khóa XIV của Đảng.
Phát biểu khai mạc Hội nghị Trung ương 8 vào sáng 2/10, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt của công tác quy hoạch cán bộ cấp chiến lược và đề nghị Trung ương phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, thật sự khách quan, công tâm, thể hiện chính kiến của mình đối với Tờ trình và dự kiến Quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV.
Xung quanh vấn đề quy hoạch cán bộ cấp chiến lược, chúng tôi có cuộc trao đổi với hai vị khách mời.
- TS. Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ
- Đồng chí Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng, Ban Tổ chức Trung ương.
| Quy hoạch cán bộ cấp chiến lược: Công việc trọng yếu, "then chốt của then chốt" trong công tác xây dựng Đảng |
PV: Câu hỏi đầu tiên xin được gửi tới đồng chí Nguyễn Đức Hà. Thưa đồng chí! Bộ Chính trị đã ban hành Kế hoạch số 17-KH/TW ngày 7/7/2023 về xây dựng quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa XIV, nhiệm kỳ 2026-2031, trong đó xác định rõ các quan điểm, nguyên tắc; mục đích yêu cầu; tiêu chuẩn; số lượng và cơ cấu; đối tượng và độ tuổi; quy trình giới thiệu, phê duyệt quy hoạch và hồ sơ nhân sự; số lượng phát hiện, giới thiệu đưa vào quy hoạch... So với nhiệm kỳ khóa XIII, Kế hoạch này có những điểm mới nào?
Đồng chí Nguyễn Đức Hà: Ngày 7/7/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Kế hoạch số 17 về việc chuẩn bị và giới thiệu nhân sự cho Ban Chấp hành Trung ương khóa XIV. Có thể nói rằng, lần nào cũng vậy, cứ chuẩn bị đến Đại hội Đảng toàn quốc thì công tác chuẩn bị cho nhân sự vẫn là vấn đề đặc biệt quan trọng, từ Ban Chấp hành Trung ương đến Bộ Chính trị, Ban Bí thư hết sức quan tâm.
Đã là kế hoạch thì nói chung lần nào cũng phải có đầy đủ những mục như: Quan điểm, mục tiêu, tiêu chuẩn, các bước tiến hành, triển khai… ra làm sao? Các cấp ủy triển khai thực hiện thế nào? Có thời gian, có quy định, có nội dung tiến hành… Nhưng Kế hoạch số 17 lần này theo tôi có một số điểm mới rất đáng chú ý:
Thứ nhất, về mặt thời gian, Bộ Chính trị ban hành Kế hoạch sớm hơn để chủ động hơn, để có thời gian chuẩn bị kỹ hơn về mọi mặt.
Thứ hai, có thể nói là trong chỉ đạo lần này thì Bộ Chính trị nhấn mạnh, lưu ý phải đặc biệt coi trọng chất lượng. Đây cũng là bài học kinh nghiệm khá đắt giá trong nhiệm kỳ Đại hội XIII. Đó là đến thời điểm này, mới đi hết hơn nửa chặng đường đã có mười mấy đồng chí Ủy viên Trung ương bị xử lý kỷ luật hoặc là đề nghị cho thôi, cho nghỉ.
Mặc dù Đảng ta đã cố gắng làm hết sức để không bị “lọt” những đồng chí không đủ các tiêu chuẩn vào Trung ương khóa XIII nhưng cuối cùng thực tiễn chỉ ra là vẫn bị “lọt”. Cho nên lần này Bộ Chính trị nhấn rất mạnh về tiêu chuẩn, điều kiện của các Ủy viên Trung ương. Tiêu chuẩn của Ủy viên Trung ương rõ hơn, cụ thể hơn về các tiêu chuẩn, điều kiện….
Thứ ba, công tác chuẩn bị nhân sự lần này không chỉ quan tâm đến bản thân các nhân sự mà quan tâm đến cả người nhà, người thân của nhân sự. Nếu bản thân nhân sự tốt nhưng nếu gia đình, vợ con, người thân… nếu có chuyện nọ chuyện kia thì cũng phải xem xét đánh giá. Chúng ta vừa kế thừa cái cũ nhưng bổ sung thêm những nội dung mới để sát với thực tiễn, để phù hợp với yêu cầu, điều kiện hiện nay.
Đồng thời kế hoạch lần này cũng chỉ đạo các cấp ủy Đảng, nhất là các cấp ủy Đảng trực thuộc Trung ương rà soát, lựa chọn, giới thiệu các bước cũng chính là để phục vụ cho yêu cầu lần này…
PV: Đồng chí Nguyễn Đức Hà đã nêu lên đầy đủ những công việc mà công tác quy hoạch cán bộ cấp chiến lược phải làm trong thời gian tới. Đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh có bổ sung gì thêm không?
Đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh: Tôi hoàn toàn nhất trí với ý kiến của đồng chí Hà vừa nêu. Tôi muốn nhấn mạnh một số vấn đề về quan điểm, nguyên tắc của Đảng đã đề ra trong kế hoạch này. Thứ nhất, Đảng xác định rõ, đây là công việc trọng yếu, “then chốt của then chốt” trong công tác xây dựng Đảng. Tất cả công việc của công tác quy hoạch đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và gắn với việc quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương liên thông quy hoạch các chức danh lãnh đạo, quản lý của các địa phương cũng như các bộ, ngành.
 |
| Đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh: Tất cả công việc của công tác quy hoạch đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và gắn với việc quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương... |
Đặc biệt đợt này nhấn mạnh việc nâng cao dân chủ, tập trung vào thực hiện dân chủ trong quá trình thực hiện công tác quy hoạch một cách công khai, minh bạch nhưng các bước đi cũng rất thận trọng, chắc chắn và từng bước một để đảm bảo chất lượng. Cùng với việc nâng cao chất lượng gắn với cơ cấu để đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng ta.
PV: Quy hoạch cán bộ là khâu mở đầu rất quan trọng, nhất là đối với cán bộ cấp chiến lược. Và công tác quy hoạch cán bộ ngày càng chặt chẽ, bài bản, rõ ràng. Trong tháng 8 và 9 vừa qua, các tỉnh, thành ủy cùng các ban Đảng, Ban cán sự Đảng, Đảng đoàn, Đảng ủy trực thuộc trung ương... đã triển khai quy trình giới thiệu Quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIV. Sau quy trình 4 bước để lựa chọn, giới thiệu nhân sự, nhiều đồng chí là Phó Bí thư, Chủ tịch các tỉnh, cùng Thứ trưởng các bộ, ban, ngành được xác định đủ tiêu chuẩn, điều kiện quy hoạch Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIV. Đồng chí nhìn nhận vấn đề này như thế nào?
Đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh: Tôi thấy rằng với quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo và chỉ đạo một cách quyết liệt cũng như ý thức trách nhiệm của các cấp ủy Đảng của địa phương cũng như trung ương, vừa rồi chúng ta đã triển khai và đã có một danh sách quy hoạch Trung ương khóa XIV sắp tới. Tôi tin tưởng rằng những đồng chí vừa rồi đã được quy hoạch vào trong Ban Chấp hành Trung ương nhiệm kỳ khóa XIV tới chắc chắn là những người có thể đáp ứng được các tiêu chuẩn đã đề ra. Tuy nhiên, bây giờ mới đến giữa Nhiệm kỳ nhiệm kỳ Đại hội khóa XIII. Như vậy còn nửa nhiệm kỳ nữa mới đến Đại hội XIV. Điều này đặt ra cho chúng ta phải đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ này.
Mặt khác, đội ngũ cán bộ này cũng phải tự ý thức trách nhiệm của mình, tự đào tạo, bồi dưỡng và phấn đấu rèn luyện hơn. Đồng thời phải tăng cường kiểm tra, giám sát để nếu có những biểu hiện không đáp ứng được yêu cầu hoặc là suy thoái thì cũng phải có biện pháp đưa ra khỏi danh sách quy hoạch.
PV: Một trong những vấn đề quan trọng được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh tại nhiều hội nghị là phải giữ vững nguyên tắc, phát huy dân chủ trong xem xét, quyết định nhân sự quy hoạch; không vì số lượng mà hạ thấp tiêu chuẩn. Bên cạnh đó, cũng cần có cơ chế kiểm tra, kiểm soát không để "lọt" những người có các hạn chế, khuyết điểm vào quy hoạch cấp chiến lược… Những nội dung này, trong thời gian qua, theo đồng chí Nguyễn Đức Hà, chúng ta đã thực hiện tốt chưa?
Đồng chí Nguyễn Đức Hà: Tôi đồng tình với ý kiến của đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh vừa trao đổi. Vừa rồi trên cơ sở Kế hoạch số 17 của Bộ Chính trị thì các cấp ủy trực thuộc Trung ương, các Ban cán sự đảng, Đảng đoàn trực thuộc Trung ương đã tiến hành rà soát, lựa chọn, giới thiệu với Trung ương một số đồng chí là nguồn nhân sự để quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương khóa XIV.
Tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII, Trung ương đã xem xét bước đầu quy hoạch này. Từ nay đến Đại hội XIV còn khá dài và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh, danh sách này cũng mới chỉ là bước đầu, còn phải tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng, thẩm định, xem xét, thậm chí còn thử thách. Chúng ta đã rút ra bài học kinh nghiệm là phải đưa cán bộ rèn luyện qua thực tiễn cuộc sống, thậm chí phải đưa cán bộ về những nơi càng khó khăn, càng gian khổ thì cán bộ càng có điều kiện để bộc lộ phẩm chất cũng như bộc lộ tài năng của mình. Chính vì thế, danh sách bước đầu này mới là để tiếp tục chúng ta đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện và còn phải làm nhiều bước nữa, thậm chí cả vấn đề bồi dưỡng, cập nhật kiến thức mới, tiếp tục bồi dưỡng, bổ sung những mặt kiến thức còn thiếu của cán bộ được quy hoạch…
Ở đây rõ ràng chúng ta thấy một vấn đề mà đồng chí Tổng Bí thư thường xuyên nhấn mạnh, đó là phải chú trọng cả đức và tài theo như quan điểm của Bác Hồ, trong đó, đức là gốc. Thực tế những năm vừa qua, đúng là chúng ta đã làm, cũng rất quyết tâm, nhưng rõ ràng khâu này khâu kia, rồi chỗ này, chỗ kia cũng chưa thật sự dân chủ, chưa thật sự khách quan. Vẫn còn có những sự nương nhẹ, nể nang, lợi ích trong đó nên kết quả đạt được chưa được như mong muốn. Chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lúc nào cũng yêu cầu, chỉ đạo kiên quyết là không để “lọt”. Đấy là thể hiện quyết tâm của Đảng, quyết tâm của Trung ương, quyết tâm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư nhưng thực tế điều không mong muốn vẫn xảy ra.
Mặc dù quyết tâm cao nhưng rõ ràng đồng chí Tổng Bí thư cũng đã nhiều lần nói, công tác cán bộ là công tác đối với con người, mà con người là tổng hòa các mối quan hệ xã hội. Đánh giá con người là khó nhất. “Sông sâu còn có kẻ dò, lòng người nham hiểm ai đo cho cùng”. Đánh giá cán bộ cực kỳ khó, bởi vì cán bộ là con người mà con người chịu tác động rất nhiều các yếu tố của môi trường, hoàn cảnh, điều kiện… Cho nên đồng chí Tổng Bí thư luôn luôn nhắc nhở phải hết sức công tâm, khách quan vì lợi ích chung.
Tôi nghĩ cứ vì lợi ích chung thì chúng ta sẽ tìm được người có đức có tài, nhưng chúng ta lại phải có con mắt tinh đời như lời Tổng Bí thư nhiều lần nói, để đừng “nhìn gà hóa quốc”, đừng “thấy đỏ tưởng chín”, có khi xanh vỏ đỏ lòng. Và ở ngoài vỏ xanh nhưng ở trong lòng lại đỏ… Cho nên những lời chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư tại Hội nghị Trung ương 8 vừa qua có thể nói rất sâu sắc.
PV: Như trao đổi của đồng chí Nguyễn Đức Hà, chúng ta thấy, quy trình trong công tác cán bộ được làm bài bản, thận trọng, nhiều bước, nhiều khâu. Nhưng trong thực tế đang diễn ra thì vẫn xảy ra tình trạng cán bộ vi phạm, bị xử lý ở các mức độ khác nhau. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến việc những cán bộ không đủ đức, đủ tài lọt vào Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, thưa đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh?
Đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh: Mặc dù là chúng ta làm công tác nhân sự rất kỹ, rất bài bản qua các bước mới có thể chọn lọc ra được đội ngũ cán bộ đủ tiêu chuẩn. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn còn có những trường hợp xảy ra là khi đã vào Ban Chấp hành Trung ương thì bị xử lý kỷ luật. Tôi thấy rằng có 2 trường hợp. Thứ nhất, đối với những cán bộ được vào Trung ương nhưng bị sai phạm từ trước khi vào. Trường hợp này thì do nguyên nhân trong quá trình chúng ta đã chọn lọc rồi nhưng chưa phát hiện. Điều này tôi cho rằng do khâu tổ chức cơ sở đảng tại cơ sở sức chiến đấu chưa cao, thực hiện dân chủ trong xây dựng Đảng cũng chưa tốt, còn né tránh, nể nang, hữu khuynh…. Nên những cán bộ đó mặc dù có thể sai phạm một thời gian khá dài nhưng mà cấp dưới không có sức chiến đấu, không dân chủ hóa nên không phát hiện ra và cũng không báo cáo với các tổ chức đảng… Từ thực tế này đòi hỏi chúng ta phải nâng cao sức chiến đấu và sức mạnh của tổ chức đảng ở cơ sở.
Thứ hai là những trường hợp sau khi đã vào Trung ương rồi thì bắt đầu có sai phạm. Rõ ràng sai phạm này là do người cán bộ đó không tiếp tục tự đào tạo, rèn luyện, tự soi, tự sửa mà bị thoái hóa, biến chất dẫn đến khi có quyền lực trong tay bị tha hóa bởi quyền lực, bởi cám dỗ vật chất. Hai trường hợp nêu trên đặt ra cho công tác tổ chức cán bộ bộ cũng phải rút kinh nghiệm.
 |
PV: Đồng chí Nguyễn Đức Hà có thêm ý kiến gì về nội dung này?
Đồng chí Nguyễn Đức Hà: Chúng ta có rất nhiều quy trình, nhiều khâu, nhiều bước chặt chẽ nhưng cuối cùng vẫn có những câu chuyện xảy ra không như mong muốn. Xung quanh câu chuyện này tôi nghĩ cũng có 2 vấn đề.
Một là, có những đồng chí vi phạm xảy ra thời gian gần đây nhưng cũng có thể nói, phần lớn, đa số là những đồng chí vi phạm lâu rồi, 5 năm, 7 năm, thậm chí 10 năm. Rõ ràng ở đây liên quan đến công tác đánh giá cán bộ, quản lý cán bộ của tất cả các cấp và bắt đầu từ cấp cơ sở. Ngay cơ quan, đơn vị đó cũng không phát hiện ra thì làm sao mà Trung ương phát hiện ra. Trong đó có tình huống là không phát hiện ra và phát hiện ra nhưng không dám nói, không dám phản ánh, cho nên lấy phiếu vẫn cứ là 100%. Chính vì thế mới dẫn đến tình trạng “lọt” như vậy.
Cũng có một số đồng chí đã vào Trung ương rồi do môi trường, do điều kiện công tác phát sinh những vấn đề mới mà không đấu tranh được với bản thân mình thì vi phạm mà vừa qua chúng ta đã xử lý.
Thế nhưng rõ ràng ở đây phải đề cao trách nhiệm. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nói việc chuẩn bị nhân sự Ban Chấp hành Trung ương khóa XIV không phải chỉ trách nhiệm của Trung ương, không phải chỉ trách nhiệm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, không phải chỉ là trách nhiệm của các cấp ủy mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị. Chúng ta phải phân tích rõ điều đó. Tất cả cán bộ, đảng viên, thậm chí Nhân dân phải có trách nhiệm. Quan điểm của Đảng ta là dựa vào dân để xây dựng Đảng, dựa vào dân để xây dựng chính quyền, dựa vào dân để xây dựng đội ngũ cán bộ. Như vậy là ngay việc nhận xét, đánh giá cán bộ cũng phải dựa vào dân thì mới phản ánh được đầy đủ.
Trên thực tế, chẳng có gì là người dân không biết. Dân biết hết, biết cả, biết sâu sắc, thậm chí tường tận những vấn đề. Vấn đề là làm thế nào để cho người dân nói đúng lòng mình, đừng có nói sai. Tinh thần hiện nay là cả hệ thống chính trị đều có trách nhiệm, chứ không riêng gì cấp ủy. Thực tiễn đã chỉ ra rõ ràng như thế.
PV: Thực tiễn thì đã chỉ ra, nguyên nhân thì đã “mổ xẻ”|Vậy để ngăn chặn tối đa tình trạng này, theo đồng chí Nguyễn Đức Hà, thời gian tới, chúng ta sẽ phải làm những gì? Tập trung vào những khâu trọng yếu nào?
Đồng chí Nguyễn Đức Hà: Trong những năm gần đây, đặc biệt là từ Đại hội XIII của Đảng đến nay, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương đã tập trung rất cao cho việc hoàn thiện thể chế. Tinh thần Đại hội XIII xác định là công tác cán bộ là then chốt của then chốt. Một trong ba khâu đột phá chiến lược là phải tiếp tục hoàn thiện thể chế.
Xung quanh vấn đề xây dựng, chỉnh đốn Đảng thì công tác cán bộ là một nội dung then chốt. Cho nên vừa qua, Bộ Chính trị tập trung nhiều cho việc hoàn thiện thể chế ở lĩnh vực này. Một số quy định, quy chế trước đây đã ban hành nhưng qua thực tiễn thấy bất cập, thấy còn điểm này, điểm kia chưa hoàn thiện thì giờ phải bổ sung, hoàn thiện. Những gì trước đây chưa quy định thì bây giờ phải khẩn trương nghiên cứu để ban hành quy định, quy chế. Đó là lí do vì sao trong thời gian qua, Bộ Chính trị tập trung ban hành rất nhiều quy định, quy chế về quy hoạch cán bộ; về luân chuyển cán bộ; về quy định xử lý kỷ luật tổ chức Đảng, đảng viên; quy định về phân cấp quản lý cán bộ; quy định về lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ…
Ở đây tôi muốn nói thế này. Quy định hay quy trình bản thân nó không có tội lỗi gì cả. Nhưng tại sao dù có nhiều quy định, nhiều quy trình mà chúng ta vẫn cứ để sót, vẫn cứ bỏ “lọt” những người không xứng đáng vào Trung ương. Quy định, quy trình, quy chế bản thân nó không có khuyết điểm mà người thực hiện quy trình, quy trình, quy chế đó mới là quan trọng. Đấy là vấn đề vì con người. Nếu cứ vì cái chung, nếu cứ lúc nào cũng chỉ có đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết, đặt lợi ích chung lên trên hết thì chắc chắn chúng ta sẽ tìm được những người xứng đáng để lựa chọn.
 |
| Đồng chí Nguyễn Đức Hà: "Chúng ta cũng phải thống nhất với nhau là sẽ không có một quy định nào, không có một quy chế nào và cũng không có một quy trình nào là chìa khóa vạn năng" |
Chúng ta cũng phải thống nhất với nhau là sẽ không có một quy định nào, không có một quy chế nào và cũng không có một quy trình nào là chìa khóa vạn năng. Quy định, quy trình, quy chế là rất quan trọng nhưng chúng ta không thể dựa vào một quy định, một quy chế mà mọi công việc sẽ suôn sẻ ngay. Do đó, chúng ta phải kết hợp rất nhiều các yếu tố từ giáo dục chính trị tư tưởng; phải học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; vừa bằng tổ chức, vừa bằng kinh tế, vừa bằng hành chính, thậm chí cả bằng pháp luật…, tức là phải sử dụng rất nhiều giải pháp đồng bộ với nhau thì mới có thể nhận xét, đánh giá. Không chỉ đánh giá bằng hồ sơ mà phải kết hợp cả thực tiễn… Để làm cho tốt, để chọn cho đúng người, bố trí cho đúng việc là tổng hợp của rất nhiều biện pháp, rất nhiều công việc phải tiến hành một cách đồng bộ và phải liên thông, thống nhất với nhau.
PV: Cùng nội dung này đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh có bổ sung gì không? Và theo đồng chí, giải pháp căn cơ ở đây là gì?
Đồng chí Nguyễn Tiến Dĩnh: Theo tôi, nội dung này liên quan đến 2 vấn đề là tổ chức đảng và cá nhân của mỗi cán bộ đảng viên. Tôi cho rằng, đối với tổ chức đảng, chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, củng cố, phát triển tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, nâng cao sức chiến đấu. Như chúng ta đã biết, rất nhiều trường hợp vi phạm rồi nhưng tổ chức đảng ở đó không dám đấu tranh, thậm chí né tránh, nể nang… dẫn đến không báo cáo với tổ chức với Đảng cấp trên. Những trường hợp đó rõ ràng sức chiến đấu của tổ chức đảng rất có vấn. Cho nên phải nâng cao sức mạnh của tổ chức Đảng, nâng cao tinh thần tự soi, tự sửa của mỗi cán bộ, đảng viên, sự nêu gương của người đứng đầu các tổ chức đảng... Đồng thời tổ chức đảng phải tăng cường kiểm tra, giám sát, đánh giá đảng viên cho thực chất.
Cùng với đó phải hoàn thiện các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Phải làm thế nào để cán bộ đảng viên không dám tham nhũng, không muốn tham nhũng và không tham nhũng được. Điều đó phải thông qua quy chế, quy định của Đảng cũng như pháp luật của Nhà nước. Và cuối cùng là tiếp tục đẩy mạnh và làm tốt công tác phòng, chống tham nhũng… Với một loạt các giải pháp đồng bộ, tôi tin rằng sẽ hạn chế tối đa những sai phạm.
PV: Xin trân trọng cảm ơn hai đồng chí!