Thiết lập khung pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ để thúc đẩy phát triển hoạt động dầu khí
(ĐCSVN) – Thảo luận tại hội trường, đa số các đại biểu nhất trí về việc cần thiết phải ban hành Luật Dầu khí (sửa đổi) nhằm góp phần thiết lập khung pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ để thúc đẩy phát triển hoạt động dầu khí, đặc biệt là khôi phục tính hấp dẫn cho môi trường đầu tư trong lĩnh vực dầu khí…, song cũng đề nghị Ban soạn thảo cần làm rõ quy định áp dụng trong đầu tư, lựa chọn nhà thầu ký kết hợp đồng, về thẩm quyền, trình tự, thủ tục để tránh chồng chéo, hiểu nhầm khi áp dụng…
Tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, sáng 15/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Dầu khí (sửa đổi).
Đa số các đại biểu nhất trí về việc cần thiết phải ban hành Luật Dầu khí (sửa đổi) nhằm góp phần thiết lập khung pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ để thúc đẩy phát triển hoạt động dầu khí, đặc biệt là khôi phục tính hấp dẫn cho môi trường đầu tư trong lĩnh vực dầu khí, tận thu không bỏ phí nguồn tài nguyên hóa thạch quốc gia, đồng thời đảm bảo thể chế hóa đầy đủ các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước. Các đại biểu cũng thống nhất cho rằng, phát triển ngành dầu khí để phát triển kinh tế, gắn chặt với bảo vệ chủ quyền, lợi ích chính đáng Việt Nam trên biển, đặc biệt chủ quyền biển, đảo phù hợp với luật pháp quốc tế.
Hạn chế tối đa việc dẫn chiếu đến quy định pháp luật tại luật khác
Góp ý tại phiên thảo luận, đại biểu Cầm Thị Mẫn (Thanh Hóa) tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Dầu khí để kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn về phát triển ngành dầu khí với vai trò là một trong những ngành quan trọng trong phát triển kinh tế đất nước.
Cho ý kiến về nguyên tắc áp dụng, tại khoản 2, Điều 4 có quy định: “Trường hợp có quy định khác nhau giữa Luật Dầu khí và luật khác đã được ban hành trước ngày Luật Dầu khí có hiệu lực thi hành về thẩm quyền, trình tự, thủ tục, điều kiện thực hiện điều tra cơ bản về dầu khí và hoạt động dầu khí, lựa chọn nhà thầu ký kết hợp đồng dầu khí thì thực hiện theo quy định của Luật Dầu khí”, đại biểu Cầm Thị Mẫn cho rằng, điều này chưa thực sự phù hợp, đề nghị cần xem xét lại. Theo đại biểu, quy định này vẫn chưa giải quyết được xung đột, chồng chéo trong quá trình áp dụng Luật Dầu khí với các luật khác có liên quan như Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Quản lý và sử dụng vốn nhà nước để đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp.
 |
| Đại biểu Cầm Thị Mẫn (Thanh Hóa) phát biểu tại Hội trường sáng 15/6. (Ảnh: ĐT) |
Do vậy, để đảm bảo thống nhất, hạn chế xung đột pháp luật giữa Luật Dầu khí (sửa đổi) và các luật có liên quan, kể cả pháp luật quốc tế và thông lệ công nghiệp dầu khí quốc tế, đại biểu Cầm Thị Mẫn đề nghị cần xem xét quy định rõ trong dự thảo luật nguyên tắc áp dụng Luật Dầu khí theo hướng hạn chế tối đa việc dẫn chiếu đến quy định pháp luật tại luật khác để đảm bảo tính khả thi, rõ ràng và thống nhất trong quá trình thực hiện.
Đại biểu Cầm Thị Mẫn nêu quan điểm, tại Chương III dự thảo luật quy định về lựa chọn nhà thầu dầu khí ký kết hợp đồng dầu khí. Theo đó, hợp đồng dầu khí được ký kết giữa Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam với nhà thầu dầu khí được lựa chọn thông qua thủ tục lựa chọn nhà thầu dầu khí. Đồng thời, quy định cụ thể việc lựa chọn tổ chức, cá nhân ký kết hợp đồng khí đối với các lô dầu khí mở được thực hiện thông qua một trong các hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế chào thầu cạnh tranh hoặc chỉ định thầu.
Theo đại biểu, trong dự thảo luật cần bổ sung quy định cụ thể về trình tự, thủ tục lựa chọn nhà thầu để ký kết hợp đồng dầu khí. Theo đó, quy định rõ việc lựa chọn nhà thầu dầu khí áp dụng theo quy định của Luật Dầu khí, không áp dụng Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư để lựa chọn nhà thầu dầu khí, đảm bảo việc áp dụng luật một cách thống nhất.
Đối với hoạt động dầu khí được quy định tại Chương V, đại biểu Cầm Thị Mẫn cho rằng, đây là nội dung mới, chưa được quy định trong Luật Dầu khí hiện hành. Do vậy, đề nghị nghiên cứu có quy định đáp ứng các điều kiện Luật Dầu khí được ưu tiên áp dụng trong việc triển khai hoạt động dầu khí, phê duyệt dự án, hợp đồng dầu khí. Theo đó, trình tự, thủ tục phê duyệt các báo cáo kế hoạch phát triển mỏ đại cương, kế hoạch phát triển mỏ sớm và kế hoạch phát triển mỏ, các báo cáo kỹ thuật khác và dự án dầu khí được thực hiện thống nhất theo quy định tại Luật Dầu khí. Việc triển khai dự án được chia theo từng giai đoạn, phù hợp với từng giai đoạn của hoạt động tìm kiếm, thăm dò và khai thác. Việc phê duyệt dự án dầu khí cho từng giai đoạn triển khai dự án thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ để thống nhất với quy định về việc phê duyệt hợp đồng chia sản phẩm của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư cho dự thảo Luật Dầu khí.
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Thái Nguyên) cũng nhất trí việc cần phải tạo nên khung khổ pháp lý cho ngành dầu khí phát triển trong yêu cầu mới. Từ vị trí, tầm quan trọng ngành dầu khí, trong bối cảnh khai thác của ngành dầu khí hiện nay đang gặp nhiều khó khăn nên cần phải thiết lập nền tảng phát triển mới. Cùng với đó bám sát chủ trương, đường lối của Đảng về chiến lược phát triển kinh tế theo Nghị quyết Đại hội XIII, đặc biệt là gắn với việc phát triển kinh tế biển và bảo vệ chủ quyền đất nước.
Đại biểu nhất trí với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh không chỉ đối với dầu khí truyền thống mà bao gồm cả dầu khí phi truyền thống theo định nghĩa tại Điều 3. Điều này cũng phù hợp với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh không gian để thống nhất với Luật Biển.
Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung cụm dự án dầu khí theo chuỗi đồng bộ và phạm vi điều chỉnh dự thảo. Vì việc triển khai các dự án dầu khí theo chuỗi đồng bộ là một trong những đặc thù của hoạt động dầu khí đã quy định tại Điều 34 của dự thảo Luật. Theo đó, nhà thầu dầu khí tham gia thì không thượng nguồn, trung nguồn, hạ nguồn, một dự án dầu khí sẽ tối ưu hóa và gia tăng chuỗi giá trị của dự án.
Về áp dụng Luật Dầu khí và các luật liên quan, pháp luật nước ngoài, thông lệ công nghiệp dầu khí quốc tế, đại biểu Nguyễn Lâm Thành cho biết, quy định tại khoản 2, Điều 4 dự thảo Luật chưa giải quyết được xung đột, chồng chéo trong quá trình áp dụng Luật Dầu khí với các luật khác có liên quan như Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Quản lý và sử dụng vốn nhà nước. Do vậy, đại biểu đề nghị cần xem xét, quy định rõ trong dự thảo Luật nguyên tắc áp dụng Luật Dầu khí theo hướng hạn chế tối đa việc dẫn chiếu các quy định pháp luật tại luật khác để bảo đảm tính khả thi, rõ ràng và thống nhất trong quá trình thực hiện.
Đồng thời quy định rõ phải áp dụng pháp luật dầu khí để thực hiện các nội dung thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Dầu khí như hoạt động dầu khí, điều tra cơ bản về dầu khí và dự án dầu khí theo chuỗi đồng bộ. Việc điều chỉnh áp dụng các luật khác liên quan đến hoạt động trung nguồn, hạ nguồn cũng phải được quy định rõ ràng trong dự thảo luật để tránh sự chồng chéo, mâu thuẫn, hiểu nhầm, xung đột với các luật dẫn đến việc không áp dụng được trên thực tế khi triển khai dự án dầu khí.
Cần tách bạch chức năng quản lý nhà nước và chức năng kinh doanh của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam
Phát biểu tại Hội trường, đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP. Hồ Chí Minh) nêu những con số ấn tượng về ngành dầu khí hiện nay như: Việt Nam còn 51 hợp đồng đang tiếp tục khai thác, ngành dầu khí Việt Nam đã khai thác trên 420 triệu tấn dầu và trên 160 tỷ m3 khí. Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam - doanh nghiệp nòng cốt của ngành dầu khí đã có những đóng góp quan trọng cho tổng thu ngân sách nhà nước và tổng sản phẩm quốc nội; giai đoạn 2006-2015 đóng góp khoảng 20- 25% tổng thu ngân sách và GDP. Hiện nay, Việt Nam đang đứng thứ 33 trên 98 quốc gia có sản lượng dầu khai thác trong năm 2021.
 |
| Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu góp ý vào dự thảo Luật Dầu khí (sửa đổi), sáng 16/5. (Ảnh: ĐT) |
Theo đại biểu, đây là một thành tựu rất đáng khích lệ nhưng hiện nay hầu hết các mỏ dầu khí chủ đạo, đều đang khai thác với mức độ suy giảm sâu về sản lượng. Các mỏ mới dự kiến đưa vào phần lớn có cấu tạo phức tạp, trữ lượng nhỏ, công tác khai thác gặp nhiều khó khăn và thách thức nguồn tài nguyên dầu khí tại chỗ. Trong khi đó các thể chế, chính sách hiện hành chưa có cơ chế khuyến khích phù hợp cho hoạt động đầu tư để phát triển các mỏ nhỏ và cận biên, khuyến khích thu hút thêm nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.
Góp ý chi tiết nội dung dự thảo Luật Dầu khí, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho biết, dự thảo gồm 64 Điều, 11 chương. Mặc dù, Ban soạn thảo cũng có nghiên cứu, tham khảo các luật của Malaysia, Indonesia… Tuy nhiên, còn một số tồn tại, đó là làm sao để tách bạch được chức năng quản lý nhà nước và chức năng kinh doanh của Tập đoàn Dầu khí quốc gia; làm sao khuyến khích được xã hội hóa, thu hút được nhà đầu tư nước ngoài, thu hút được tư nhân nhưng vẫn đảm bảo được vai trò chủ đạo của doanh nghiệp nhà nước, đảm bảo được an ninh, quốc phòng. Trong dự thảo luật, việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền giữa Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương và Tập đoàn dầu khí Việt Nam cũng chưa rõ ràng.
Trong Chương 1 tại Điều 3 về giải thích từ ngữ, đại biểu đề nghị giải thích thêm các cụm từ hợp đồng phân chia sản phẩm dầu khí, hợp đồng tặng thu tài nguyên dầu khí… Đại biểu bày tỏ băn khoăn, trong dự thảo luật dành một chương đề cập đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, nghĩa vụ của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam và có tới 86 cụm từ Tập đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam xuất hiện trong dự thảo luật. Theo đại biểu, quy định như vậy dễ dẫn đến sự hiểu lầm là luật này dành cho Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam.
Ngoài ra, đại biểu đề nghị thêm một chương về công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm về dầu khí, bởi dầu khí là tài nguyên quốc gia có ý nghĩa quan trọng đến việc đảm bảo an ninh năng lượng và góp phần đảm bảo quốc phòng, an ninh.
Từng bước làm chủ công nghệ, kỹ thuật, phát triển nền công nghiệp dầu khí
Bày tỏ tán thành cao với Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội về sự cần thiết ban hành Luật dầu khí (sửa đổi), đại biểu Vũ Thị Liên Hương (Quảng Nam) cho biết, ngoài các lý do nêu trong Tờ trình thì việc sửa đổi Luật Dầu khí còn góp phần điều chỉnh, cắt giảm nhiều khí phi truyền thống, các vấn đề thực tế phát sinh mang tính đặc thù của hoạt động dầu khí, có cơ chế, chính sách ưu tiên để phát triển hoạt động dầu khí. Đẩy mạnh công tác tìm kiếm, thăm dò, gia tăng sản tượng khai thác dầu khí tại các khu vực tiềm năng nước sâu, xa bờ gắn với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế đất nước.
Cho rằng cần quan tâm đến chính sách đầu tư phát triển ngành công nghiệp dầu khí Việt Nam, đại biểu Vũ Thị Liên Hương phân tích, từ trước đến nay hoạt động dầu khí hầu như là do đối tác bên ngoài thực hiện, trình độ công nghiệp trong nước chưa đủ năng lực để thực hiện thăm dò, khai thác dầu khí. Do vậy, đại biểu đề nghị cần phải thiết kế một số điều quy định về đào tạo, chuyển giao công nghệ và các cơ chế, chính sách cụ thể đối với nhà thầu khi tham gia hoạt động dầu khí Việt Nam để chúng ta từng bước làm chủ công nghệ, kỹ thuật phát triển nền công nghiệp dầu khí.
Bên cạnh đó, để phát triển ngành công nghiệp dầu khí, đại biểu cho rằng chúng ta phải chủ động tăng cường việc hợp tác quốc tế với các nhà đầu tư nước ngoài để huy động được nguồn vốn lớn, công nghệ hiện đại và chia sẻ rủi ro, đồng thời tiếp thu thành tựu khoa học kỹ thuật ngành dầu khí các nước phát triển. Vì vậy, rất cần thiết mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật toàn diện hơn, chế định các nội dung cụ thể về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực dầu khí nhằm tạo ra khuôn khổ pháp lý đối với các bộ, ngành, tổ chức, đơn vị liên quan thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ của mình, từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển ngành công nghiệp dầu khí Việt Nam, từ đó từng bước làm chủ công nghệ tìm kiếm, thăm dò, khai thác đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế biển trong thời kỳ mới.
Về kỹ thuật văn bản, đại biểu chỉ rõ, các quy định về đấu thầu, lựa chọn nhà thầu tại các Điều 16, Điều 17, Điều 18, Điều 19 cần phải tiếp tục rà soát; dẫn chiếu Luật Đấu thầu, chỉ quy định những nội dung có tính chất đặc thù trong lĩnh vực dầu khí để đảm bảo thống nhất giữa các văn bản luật và quy định rõ ràng…./.