Quy định trách nhiệm người đứng đầu trong hoạt động Ban Thanh tra nhân dân
(ĐCSVN) - Thảo luận về thiết chế Ban Thanh tra nhân dân được quy định trong dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, đa số đại biểu Quốc hội tán thành quy định thành lập Ban Thanh tra nhân dân ở tất cả các loại hình cơ sở (kể cả các tổ chức có sử dụng lao động khu vực ngoài nhà nước)...
| Quốc hội thảo luận dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở (Nguồn: vtvgo.vn) |
Chiều 22/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Điều hành phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 6 chương 92 Điều, giảm 01 chương và tăng 18 Điều so với dự thảo trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3. Qua tổng hợp cho thấy cơ bản các ý kiến tán thành cao với dự thảo Luật. Đến nay còn nổi lên hai vấn đề còn ý kiến khác nhau là việc thực hiện dân chủ ở tổ chức có sử dụng lao động và việc thành lập Ban thanh tra Nhân dân ở tất cả các tổ chức, cơ sở.
Thống nhất thực hiện dân chủ ở tất cả các loại hình cơ sở là rất cần thiết
Thảo luận tại Hội trường, đại biểu Tô Ái Vang (Đoàn ĐBQH Sóc Trăng) đánh giá cao tinh thần cầu thị, trách nhiệm của cơ quan chủ trì thẩm tra đã phối hợp với các cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan hữu quan tổ chức các hoạt động nghiên cứu khảo sát dưới nhiều hình thức lấy kiến rộng rãi của các đối tượng chịu sự tác động trực tiếp là người dân ở các địa bàn dân cư, cán bộ, công chức, viên chức ở các cơ quan Nhà nước, đại diện các doanh nghiệp, tổ chức công đoàn cũng như các chuyên gia nhà khoa học để giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật. Đây là một cách làm mới phù hợp với tính chất đặc thù của dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
 |
| Đại biểu Tô Ái Vang (Đoàn ĐBQH Sóc Trăng) phát biểu tại Hội trường chiều 22/10. Ảnh: VPQH |
Về cơ bản, đại biểu Tô Ái Vang nhất trí với Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật. Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật, đại biểu Tô Ái Vang quan tâm đến việc điều chỉnh việc thực hiện dân chủ ở cơ sở ở tổ chức có sử dụng lao động.
Đại biểu tán thành với các nội dung người lao động biết, người lao động bàn, người lao động làm, người lao động kiểm tra, người lao động giám sát và người lao động thụ hưởng. Ở mỗi một vai trò khác nhau, người dân, người lao động đều có thể thực hiện dân chủ một cách đồng bộ, thống nhất với những cơ chế đảm bảo được quy định rõ ràng trong luật này hoặc pháp luật khác có liên quan. Từ đó phát huy một bước tích cực sâu rộng quyền làm chủ của người dân. Điều này đã được thể hiện rõ tại Điều 4 của dự thảo Luật về phạm vi thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Do đó, đại biểu Tô Ái Vang cho rằng, việc điều chỉnh thống nhất thực hiện dân chủ ở tất cả các loại hình cơ sở là rất cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi và bình đẳng cho mọi người dân, mọi đối tượng thực hiện quyền làm chủ của mình một cách rộng rãi và trực tiếp nhất như yêu cầu của Trung ương. Vì vậy, việc thống nhất luật này cần điều chỉnh vấn đề thực hiện dân chủ ở cả ba loại hình cơ sở là: ở xã, phường, thị trấn; ở cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và ở các doanh nghiệp, hợp tác xã có thuê mướn sử dụng lao động theo hợp đồng bao gồm cả khu vực ngoài nhà nước.
Đại biểu nhấn mạnh, nhiệm vụ của dự thảo Luật này thể hiện đầy đủ, rõ ràng, dễ hiểu, thuận lợi trong việc áp dụng để tránh gây xáo trộn không cần thiết cho hoạt động thường nhật của người dân, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Vì vậy, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị cơ quan chủ trì thẩm tra và cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong việc rà soát chỉnh lý, hoàn thiện các quy định nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra khi xây dựng luật này.
Đề xuất bổ sung một số hình thức giám sát
Quan tâm đến nội dung tại Điều 15 quy định về những nội dung Nhân dân bàn và quyết định, đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) cho biết, nhân dân bàn và quyết định về những chủ trương và mức đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình công cộng trong phạm vi địa bàn cấp xã, ở thôn, tổ dân phố do Nhân dân đóng góp toàn bộ hoặc một phần kinh phí, công sức; việc thu, chi, quản lý các khoản đóng góp của Nhân dân tại cộng đồng dân cư ngoài nội dung pháp luật đã có quy định; việc thu, chi, quản lý các khoản kinh phí, tài sản do thôn, tổ dân phố được giao quản lý hoặc được tiếp nhận từ các nguồn thu, tài trợ, ủng hộ hợp pháp khác; nội dung hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố; bầu, cho thôi làm Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố; bầu, cho thôi làm thành viên Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng; và các công việc tự quản khác trong nội bộ cộng đồng dân cư không trái với quy định của pháp luật, phù hợp với thuần phong, mỹ tục và đạo đức xã hội...
Theo đại biểu, các vấn đề thỏa thuận giữa cộng đồng dân cư là hết sức quan trọng đi đến một thống nhất chung trong thực tiễn. Do vậy, đại biểu đề nghị nội dung quy định của dự thảo Luật cần bổ sung cụm từ “thỏa thuận” về các nội dung được quy định trong Điều 15.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung một số hình thức kiểm tra, giám sát thông qua mạng xã hội... Để bảo đảm phù hợp với mức độ ứng dụng công nghệ thông tin tại các xã, phường và thôn, tổ dân phố, ngoài Zalo, Facebook, đại biểu cho biết, cũng còn nhiều mạng xã hội khác mà chúng ta có thể cân nhắc, xem xét nhằm mở rộng hình thức công khai dân chủ cơ sở thông qua các ứng dụng thông tin trong nước do nhà nước cung cấp và quản lý theo quy định của pháp luật.
Quy định cụ thể trách nhiệm của người đứng đầu trong bảo đảm hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân
Bày tỏ thống nhất với phương án quy định chung về thực hiện dân chủ ở cả ba loại hình ở xã, phường, thị trấn ở cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và tất cả các loại hình doanh nghiệp, cũng như tại các tổ chức có sử dụng lao động nói chung để bảo đảm tính bình đẳng giữa các loại hình doanh nghiệp, song đại biểu Nguyễn Văn Huy (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình) cho rằng cần có thêm những yêu cầu khác đối với từng loại hình doanh nghiệp và có quy định riêng tùy theo yêu cầu quản lý.
Theo đó, đối với quy định người lao động tham gia ý kiến, bàn và quyết định một số nội dung, người lao động kiểm tra, giám sát ý, đại biểu Nguyễn Văn Huy đề nghị cần bổ sung thêm nguyên tắc việc thực hiện dân chủ ở tổ chức có sử dụng lao động không được làm ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của tổ chức có sử dụng lao động. Có quy định về nguyên tắc sẽ nhằm tránh việc lạm dụng để ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường của doanh nghiệp cũng như tránh tạo ra những rủi ro trong quá trình thực hiện.
 |
| Đại biểu Nguyễn Văn Huy (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình) phát biểu tại Hội trường chiều 22/10. Ảnh: VPQH |
Về việc thành lập Ban Thanh tra nhân dân, đại biểu Nguyên Văn Huy thống nhất với quy định thành lập và thực hiện thiết chế này ở tất cả các loại hình cơ sở, bao gồm các tổ chức có sử dụng lao động khu vực ngoài nhà nước. Đại biểu nhấn mạnh vai trò, ý nghĩa của việc thành lập Ban Thanh tra nhân dân ở loại hình cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước đã rất rõ ràng. Điều quan trọng là thiết kế quy định này như thế nào để bảo đảm khả thi và phát huy tác dụng.
Do đó, đại biểu đề nghị Luật cần quy định cụ thể về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong bảo đảm hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân để tăng tính khả thi. Đồng thời đề nghị quy định Công đoàn cấp trên cơ sở thực hiện trách nhiệm của Ban Thanh tra nhân dân ở những tổ chức có sử dụng lao động chưa thành lập được tổ chức công đoàn để cho rõ ràng và nhất quán.
Băn khoăn việc có thành lập được Ban Thanh tra nhân dân tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước?
Cơ bản thống nhất với các nội dung của dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (Đoàn ĐBQH Tp.Hồ Chí Minh) quan tâm đến việc xác định thứ tự ưu tiên trong việc áp dụng pháp luật, nhằm đảo bảo tính thống nhất và tính khả khi của dự án Luật này với các luật khác có liên quan.
Cụ thể, liên quan đến quan điểm trong việc xác định thứ tự ưu tiên trong áp dụng pháp luật, đại biểu cho rằng Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở là luật chuyên ngành, quy định về việc thực hiện dân chủ ở cơ sở, tuy nhiên trong dự án luật lại quy định theo hướng: nếu cùng một nội dung, quy định pháp luật khác có quy định khác thì áp dụng theo quy định pháp luật khác đó. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc quan điểm trong việc xác định thứ tự ưu tiên trong áp dụng pháp luật, để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, phát huy được vai trò, hiệu quả của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở khi luật có hiệu lực thi hành.
Đối với quy định về hình thức công khai thông tin, đại biểu cho rằng, quy định về trách nhiệm tổ chức thực hiện công khai thông tin tại tổ chức có sử dụng lao động vẫn còn bất cập, vừa thừa, vừa thiếu. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát, chỉnh sửa lại quy định về hình thức và thời gian công khai thông tin tại tổ chức có sử dụng lao động; trách nhiệm tổ chức thực hiện công khai thông tin tại tổ chức có sử dụng lao động để đảm bảo tính chặt chẽ của dự án Luật.
Về các quy định thực hiện dân chủ cơ sở ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước, đại biểu cho rằng, doanh nghiệp nhà nước có sử dụng vốn và tài sản nhà nước, việc bổ nhiệm nhân sự lãnh đạo theo quy định của Đảng, nên cần phát huy vai trò của Ban Thanh tra nhân dân trong việc quản lý vốn và tài sản nhà nước, việc thực hiện nhiệm vụ, chức năng được Đảng, Nhà nước giao phó. Trong khi đó, doanh nghiệp tư nhân có đường lối hoạt động riêng biệt.
Đại biểu bày tỏ băn khoăn, liệu khi Luật được ban hành có thành lập được Ban Thanh tra nhân dân tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước hay không? Các biện pháp để đảm bảo thực thi các quy định này như thế nào? Đồng thời đề nghị đánh giá kỹ tính khả thi việc thực hiện dân chủ cơ sở tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước, để đảm bảo phù hợp với nguyên tắc quan hệ lao động trong nền kinh tế thị trường.
Đề nghị không quy định thành lập Ban Thanh tra nhân dân ở doanh nghiệp ngoài nhà nước
Đồng quan điểm với đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cũng cho rằng, Ban Thanh tra nhân dân là cần thiết ở xã, phường, thị trấn, doanh nghiệp nhà nước, nhưng việc tổ chức và hoạt động Ban Thanh tra nhân dân ở doanh nghiệp ngoài nhà nước thì sẽ thiếu cơ chế, thiếu kinh phí, phải hoạt động ngoài giờ, dẫn tới bất cập, không thể hoạt động hiệu quả. Vì vậy, đại biểu đề nghị không quy định việc thành lập Ban Thanh tra nhân dân ở doanh nghiệp ngoài nhà nước.
Đại biểu Phạm Văn Hòa chia sẻ: việc thực hiện dân chủ ở doanh nghiệp nhà nước là rất phù hợp, tuy nhiên, quy định chặt chẽ việc thực hiện dân chủ với khối tư nhân thì chưa hẳn là hợp lý. Theo đại biểu, hoạt động sản xuất, kinh doanh của khối tư nhân đã có quy định cụ thể, rõ ràng, rành mạch với những chế tài cụ thể tại Luật Doanh nghiệp, Luật Lao động, Bộ luật Dân sự.
Đối với vấn đề thực hiện dân chủ, đại biểu Hòa cho rằng quy định doanh nghiệp tư nhân phải báo cáo định kỳ kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cho những người có hợp đồng lao động là không hợp lý, không khả thi, có thể làm ảnh hưởng tới việc bảo mật, đánh mất lợi thế kinh doanh của doanh nghiệp trong thực tế.
Phát biểu tranh luận tại phiên họp về vấn đề có thực sự cần thiết thực hiện quy chế dân chủ cơ sở tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước hay không, đại biểu Quốc hội Tô Văn Tám (Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum) cho rằng, vấn đề này có đầy đủ cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn để thực hiện.
Về cơ sở chính trị, đại biểu Quốc hội Tô Văn Tám cho rằng, Chỉ thị 35 và Chỉ thị 98 của Bộ Chính trị về xây dựng, thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở đã nêu ra 2 điểm hết sức chú ý. Thứ nhất là quy định quyền của mọi người dân ở cơ sở được thông tin về pháp luật, các chủ trương, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến đời sống và lợi ích hàng ngày của nhân dân tại cơ sở. Điểm thứ hai là Ban Thanh tra nhân dân kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan, thủ trưởng cơ quan, đơn vị.
Về cơ sở pháp lý, đại biểu cho biết Hiến pháp năm 2013 có quy định về quyền làm chủ và việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Bên cạnh đó, việc thực hiện dân chủ cơ sở tại các tổ chức cũng được quy định ở các văn bản dưới luật.
Về cơ sở thực tiễn, đại biểu Tám cho biết, thực tiễn cũng cho thấy việc thực hiện các quy định về thực hiện dân chủ ở các tổ chức có sử dụng lao động đã góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, không ảnh hưởng đến quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy, theo đại biểu, cần phải hệ thống hóa nội dung này để đưa vào luật nhằm đảm bảo tốt hơn, thể chế tốt hơn và thực hiện tốt hơn./.