Quản lý thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt: Còn nhiều khó khăn, thách thức
(ĐCSVN) – Lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) phát sinh tiếp tục gia tăng trên phạm vi cả nước; trong khi đó, công tác thu gom, xử lý CTRSH còn nhiều khó khăn, thách thức; chưa triển khai phân loại tại nguồn đồng bộ tại các địa phương, chưa cung cấp đủ dịch vụ thu gom tại nhiều khu vực nông thôn, miền núi…
Đó là những khó khăn, vướng mắc trong công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH được các đại biểu chia sẻ tại Hội thảo "Trao đổi về công tác triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại các địa phương khu vực miền Bắc và miền Trung" do Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) tổ chức sáng 16/8, tại thành phố Hải Phòng.
 |
| Ông Hoàng Văn Thức, Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, phát biểu tại Hội thảo. (Ảnh: Bích Liên). |
Còn nhiều thách thức trong quản lý CTRSH
Báo cáo tại hội thảo, ông Nguyễn Thành Lam, Phòng Quản lý chất thải rắn sinh hoạt (Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường), cho biết tại Việt Nam và thế giới, việc quản lý chất thải rắn sinh hoạt khá phức tạp.
Lượng CTRSH phát sinh tiếp tục gia tăng trên phạm vi cả nước. Theo đó, năm 2019, tổng lượng CTRSH phát sinh là 64.658 tấn/ngày; trong đó, đô thị là 35.624 tấn/ngày, nông thôn là 28.394 tấn/ngày. Hiện nay, tổng lượng CTRSH phát sinh là 67.877,34 tấn/ngày; trong đó, đô thị là 38.143,05 tấn/ngày, nông thôn là 29.734,30 tấn/ngày.
Về công tác thu gom vận chuyển, năm 2023, toàn quốc là 88,34%, trong đó, tại đô thị là 96,60%, nông thôn là 77,69%.
Về cơ sở xử lý CTRSH, chúng ta có 1.548 cơ sở, trong đó, cơ sở đốt CTRSH là 340 cơ sở; cơ sở xử lý CTRSH thành mùn/phân hữu cơ là 30 cơ sở; cơ sở chôn lấp CTRSH là 1.178 cơ sở, trong đó có nhiều cơ sở không hợp vệ sinh.
Ông Nguyễn Thành Lam cũng cho biết, hiện nay, vẫn còn nhiều thách thức trong quản lý CTRSH. Cụ thể, trong phân loại, hiện vẫn chưa triển khai phân loại tại nguồn đồng bộ ở các địa phương. Trong thu gom vận chuyển, chưa cung cấp đủ dịch vụ thu gom CTRSH tại nhiều khu vực nông thôn, miền núi; thiếu thiết bị thu gom vận chuyển đáp ứng yêu cầu; thiếu địa điểm tập kết, trung chuyển đáp ứng quy định dẫn đến tồn đọng CTRSH kéo dài gây ô nhiễm môi trường, bức xúc cho người dân. Ngoài ra, công nghệ chôn lấp vẫn là chủ yếu (76,10%); 75% cơ sở xử lý CTRSH được nhà nước hỗ trợ vận hành…
Hội Nông dân, Phụ nữ đóng vai trò nòng cốt tuyên truyền chính sách
Cho ý kiến về vấn đề này, ông Phạm Văn Thuấn, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng cho biết, hiện thành phố Hải Phòng phát sinh 1.950 tấn/ngày, trong đó đô thị khoảng 1.000 tấn/ngày, nông thôn 950 tấn/ngày… Để thực hiện thu gom, vận chuyển CTRSH, năm 2024, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Hải Phòng đã thiết kế, in sổ tay và tờ rơi hướng dẫn phân loại CTRSH theo đề nghị của các quận huyện, Mặt trận Tổ quốc thành phố; tập huấn kỹ năng cho cán bộ đầu mối các địa phương; kiểm tra công tác quản lý CTRSH tại các địa phương…
 |
| Ông Phạm Văn Thuấn, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng, chia sẻ ý kiến tại Hội thảo. (Ảnh: Bích Liên) |
"Mặc dù thành phố được Bộ TN&MT đánh giá cao trong thực hiện nhiệm vụ này, có nhiều mô hình điểm cho các địa phương học tập song còn lúng túng, do còn nhiều bất cập giữa chính sách và phân loại, thu gom, xử lý CTRSH. Nhận thức của cộng đồng người dân về phân loại CTRSH còn hạn chế; phương tiện vận chuyển, thu gom hạ tầng phục vụ việc phân loại, tái chế xử lý CTRSH chưa đồng bộ…", ông Thuấn cho hay.
Để giải quyết những vấn đề trên, đại diện Sở TN&MT thành phố Hải Phòng đề nghị Bộ TN&MT cần sớm ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH để làm cơ sở cho các địa phương định giá tối đa áp dụng đối với chủ đầu tư, cơ sở thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH; định giá cụ thể đối với cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp, hộ gia đình, cá nhân. Đồng thời, sớm ban hành quy định về cơ chế hỗ trợ tài chính cho hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải từ Quỹ EPR - Đóng góp của các tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, bao bì chứa chất độc hại, khó có khả năng tái chế để hỗ trợ kinh phí các địa phương, các đơn vị nâng cao năng lực thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH.
“Thành phố sẽ phấn đấu đến năm 2026, 100% rác thải sinh hoạt được thu gom xử lý hợp vệ sinh, đóng cửa toàn bộ bãi rác mất vệ sinh. Thành phố Hải Phòng sẽ tăng công suất về sản xuất mùn, phân lên 400 tấn/ngày vào năm 2025…”, ông Thuấn cho hay.
Ở góc nhìn khác, Phó Giám đốc Trung tâm Môi trường nông thôn, Trung ương Hội Nông dân Nguyễn Thị Thủy chia sẻ: Hội luôn xác định nhiệm vụ phát triển kinh tế, nâng cao đời sống cho nông dân phải được đặt trong tiêu chí an toàn và bền vững, đồng nghĩa với mọi hoạt động sản xuất và xã hội của nông dân phải gắn với hoạt động bảo vệ môi trường. Từ năm 2018-2023, hội đã tổ chức trên 20.000 mô hình bảo vệ tài nguyên, môi trường; thành lập hàng trăm tổ tự quản, câu lạc bộ Nông dân tham gia bảo vệ môi trường…
Theo Phó Giám đốc Trung tâm Môi trường nông thôn, hiện chất thải, rác thải trong sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp ở nông thôn phát sinh ngày càng nhiều thành vấn đề nổi cộm nhức nhối; hầu hết rác thải chưa được thu gom, xử lý…
Để giải quyết vướng mắc trên, đại diện Trung ương Hội Nông dân cho rằng cần đẩy mạnh tuyên truyền đưa Luật Bảo vệ môi trường đi vào cuộc sống; tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn tuyên truyền đến nông dân, mỗi địa phương thành lập tổ, nhóm đội tuyên truyền; tập huấn quy trình thu gom, phân loại xử lý rác thải…
Tại Hội thảo, đại biểu cũng đề nghị Bộ TN&MT, Chính phủ cần có một đề án, chương trình và dành kinh phí cho việc thu gom, xử lý, phân loại CTRSH trong khu dân cư. Đồng thời, để triển khai hiệu quả công tác này cần có sự vào cuộc của nhà nước, của cả hệ thống chính trị, trong đó Hội nông dân và Hội phụ nữ đóng vai trò nòng cốt để tuyên truyền những chính sách, đường lối về xử lý CTRSH.
Tìm giải pháp mới, tính khả thi cao trong thu gom, xử lý CTRSH
Phát biểu tại hội thảo, ông Hoàng Văn Thức, Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, cho biết: Để hướng dẫn, hỗ trợ triển khai hiệu quả công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH), đặc biệt là công tác thu gom, vận chuyển, xử lý sau khi phân loại CTRSH tại địa phương theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) năm 2020, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 02/2022/TT- BTNMT ngày 10/01/2022 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, trong đó đã quy định cụ thể về yêu cầu kỹ thuật đối với phương tiện vận chuyển, điểm tập kết, trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt, công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
 |
| Toàn cảnh Hội thảo (Ảnh: Bích Liên) |
Đặc biệt, Bộ đã ban hành hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại Công văn số 9368/BTNMT-KSONMT ngày 02/11/2023. Từ đó đến nay, Bộ cũng đã có nhiều văn bản hướng dẫn, đôn đốc các địa phương tập trung triển khai chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc phân loại CTRSH; đồng thời, tăng cường mạnh mẽ công tác truyền thông, phối hợp chặt chẽ với các tổ chức chính trị - xã hội như: Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam để lan tỏa mạnh mẽ chính sách về phân loại CTRSH đến cộng đồng.
Gần đây, Bộ TN&MT đã gửi đến các Bộ, cơ quan ngang Bộ; UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội bộ thông tin, tuyên truyền nhằm hỗ trợ các cơ quan trung ương và địa phương triển khai công tác truyền thông, phổ biến, tuyên truyền về phân loại CTRSH tới từng hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng.
“Từ nay đến thời hạn 31/12/2024 chỉ còn chưa đầy 05 tháng. Để công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt được triển khai rộng rãi trên cả nước, đáp ứng các yêu cầu về BVMT, Hội thảo "Trao đổi về công tác triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt" giúp các địa phương trao đổi, hỗ trợ, chia sẻ cũng như đánh giá bước đầu việc triển khai phân loại CTRSH tại các địa phương; đồng thời cùng nhau tìm kiếm những giải pháp mới, có tính khả thi cao cho công tác quản lý CTRSH nói chung và việc phân loại CTRSH từ hộ gia đình, cá nhân nói riêng”, ông Hoàng Văn Thức cho biết./.