Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Rất khó xảy ra lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật
(ĐCSVN) - Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh khẳng định, quy trình xây dựng và ban hành văn bản pháp luật hết sức chặt chẽ; nếu tuân thủ nghiêm túc, hiện tượng lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ của các bộ, ngành, địa phương rất khó xảy ra.
Tiếp tục Chương trình làm việc Kỳ họp thứ 3, chiều 9/6, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh trả lời chất vấn các vấn đề đại biểu quan tâm như: việc phân cấp thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp; tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn; quá trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật; tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA; quản lý và sắp xếp tài sản công...
Nhiều khó khăn trong cổ phần hóa, thoái vốnf
Liên quan đến câu hỏi về quản lý và sắp xếp tài sản công, đặc biệt đất bỏ hoang lãng phí trong thời gian vừa qua, Phó Thủ tướng cho biết, Chính phủ đã có văn bản quy định về vấn đề này như Nghị định 67/2021/NĐ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ đã đưa ra việc rà soát đối với các cơ sở nhà đất của cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp thuộc Trung ương quản lý mà không có nhu cầu sử dụng, cơ quan, đơn vị đó phải lập hồ sơ đề xuất phương án xử lý và thu hồi, điều chuyển, bán tài sản trên đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, chuyển giao về cho địa phương để quản lý và xử lý.
 |
| Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội chiều 9/6. Ảnh: QH |
Trong quá trình thực hiện, tổng hợp báo cáo của 9 bộ, cơ quan Trung ương và 45 địa phương, tổng số cơ sở nhà đất khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính là 10.289 cơ sở. Kết quả sắp xếp, xử lý các cơ sở nhà, đất dôi dư như sau: Giữ lại, tiếp tục sử dụng 8.125 cơ sở, thu hồi 117 cơ sở, điều chuyển 410 cơ sở giữa bộ, ngành, địa phương tùy theo nhu cầu xử lý thực tế; bán tài sản đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất 236 cơ sở; 302 cơ sở có phương án giao, chủ yếu chuyển giao cho địa phương xử lý. Hiện khoảng hơn 1.000 cơ sở chưa xử lý. Trong thời gian tới, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành, các địa phương rà soát các cơ sở nhà đất, đặc biệt những khu đất hoang hóa không sử dụng, góp phần thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TW của Trung ương trong việc sử dụng hiệu quả đất đai trên cả nước.
Đối với tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn, Phó Thủ tướng cho biết, giai đoạn 2016 - 2020 đã cổ phần hóa 128 các doanh nghiệp, thoái vốn 340 doanh nghiệp. Đến năm 2020 đã cổ phần hóa 39/128 doanh nghiệp và thoái vốn 106/348 doanh nghiệp, đạt 30% kế hoạch. Giai đoạn từ năm 2021 cho đến tháng 4/2022, theo Quyết định 22/2021/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ, hiện các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn đối với doanh nghiệp chưa hoàn thành theo danh mục đã đưa ra trong giai đoạn 2016 - 2020. Hiện có nhiều văn bản luật liên quan đến công tác cổ phần hóa, thoái vốn như Nghị định 01/2017/NĐ-CP, Nghị định 126/2017/NĐ-CP, Nghị định 67/2021/NĐ-CP,140/2020/NĐ-CP... nhằm tiếp tục rà soát để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh cổ phần hóa trong thời gian tới.
Tuy nhiên, việc cổ phần hóa không thực hiện theo đúng kế hoạch do giai đoạn vừa qua, nhiều doanh nghiệp lớn cổ phần hóa, thoái vốn có tình hình tài chính, sở hữu đất đai và những vấn đề giải quyết trước khi cổ phần hóa phức tạp. Bên cạnh đó, nhiều quy định mới về cổ phần hóa, thoái vốn được ban hành theo hướng ngày càng chặt chẽ, công khai, minh bạch, bảo đảm tối đa lợi ích của nhà nước nên các doanh nghiệp phải thực hiện lại từ đầu hoặc thực hiện lại một số nội dung, công đoạn của quá trình này.
Bên cạnh vấn đề chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong triển khai Luật Đất đai, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, chỉ đến khi thực hiện cổ phần hóa, nhiều doanh nghiệp mới thực hiện sắp xếp lại, xử lý một số vấn đề theo quy định. Việc phối hợp giữa các cơ quan đại diện chủ sở hữu với UBND các tỉnh, thành phố, bộ, ngành liên quan trong việc thực hiện lập, phê duyệt phương án sắp xếp, xử lý nhà đất còn nhiều khó khăn...
Khó có lợi ích nhóm, cục bộ
Liên quan đến công tác xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đại biểu Cầm Hà Chung (Phú Thọ) cho biết, hiện có nhiều ý kiến cho rằng “đâu đó vẫn còn lợi ích nhóm, cục bộ, ngành, chạy theo thành tích” trong quá trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đề nghị nêu rõ các giải pháp khắc phục tình trạng này trong thời gian tới.
 |
| Đại biểu Cầm Hà Chung (Phú Thọ) chất vấn Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh chiều 9/6. Ảnh: QH |
Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ cho biết, để bảo đảm chất lượng Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hiện đã có những quy định chặt chẽ về quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, cơ quan soạn thảo phải tổng kết, thi hành pháp luật và đánh giá tác động chính sách, sau đó đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Đồng thời, trong quá trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật cũng, cơ quan soạn thảo phải lấy ý kiến qua việc tổ chức hội thảo; lấy ý kiến thẩm định cuối cùng của Bộ Tư pháp và đưa ra Chính phủ để tổ chức các phiên họp chuyên đề về luật pháp hoặc các phiên họp thường kỳ để xem xét các dự thảo về luật, đặc biệt luật trước khi trình Quốc hội.
Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, nếu tuân thủ quy trình xây dựng và ban hành văn bản pháp luật nghiêm túc, hiện tượng lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ của các bộ, ngành, địa phương rất khó xảy ra. Một cơ quan xây dựng luật phải trên cơ sở lấy ý kiến đánh giá tác động cũng như tiến trình chặt chẽ. Chính phủ đã đề ra những quy định và có những biện pháp, nhóm giải pháp, đó là cần minh bạch hóa và kiểm soát chặt chẽ quá trình xây dựng luật, xây dựng văn bản.
Cùng với việc tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu của các cơ quan Chính phủ, nhất là vai trò của bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan, Phó Thủ tướng khẳng định vai trò quan trọng của Ban soạn thảo - với nhiều thành phần, nhiều cơ quan cùng tham gia vào xây dựng luật. Song song đó, Chính phủ sẽ nâng cao chất lượng thẩm định, thẩm tra của Bộ Tư pháp và các cơ quan của Quốc hội trong việc thông qua các luật; củng cố, kiện toàn và phát huy hiệu quả tổ chức pháp chế của các bộ, cơ quan ngang bộ.
Điều chuyển hoặc hủy nguồn vốn ODA nếu sử dụng không hiệu quả
Chất vấn Phó Thủ tướng Thường trực về vấn đề giải ngân nguồn vốn ODA, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Bắc Ninh) cho biết: Theo báo cáo của Chính phủ, giải ngân vốn ngân sách nhà nước từ nguồn ODA năm 2021 là rất thấp, chỉ đạt 32,85% dự toán. Theo ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, việc cắt giảm bội chi ngân sách trung ương chủ yếu do cắt giảm từ nguồn vốn ODA chưa thực hiện giải ngân phải hủy dự toán lên đến 29,1 nghìn tỷ đồng. Đại biểu đề nghị Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ cho biết những khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân làm chậm tiến độ giải ngân ODA, vốn vay ưu đãi thời gian qua, đồng thời chỉ rõ Chính phủ có những chỉ đạo và giải pháp gì để tháo gỡ khó khăn, giải ngân vốn ODA trong năm 2022 và những năm tiếp theo.
Trả lời câu hỏi của đại biểu này, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho biết, theo số liệu, đến nay, tổng nguồn vốn ODA đã thực hiện là 21 tỷ USD. Riêng năm 2022, dự kiến huy động nguồn vốn vay ưu đãi là 2,5 tỷ USD. Đây là nguồn lực hết sức cần thiết và không dễ dàng có được vì đất nước ta đã ra khỏi mức được Ngân hàng Thế giới cũng như các tổ chức tín dụng cho sử dụng nguồn vốn vay ưu đãi trước đây và bây giờ là nguồn vốn vay có lãi suất cao hơn.
“Tuy vậy, chúng ta cũng đã huy động được. Điều đó cũng cho thấy việc sử dụng nguồn vốn ODA của chúng ta có hiệu quả. Do đó, các nhà tài trợ, các ngân hàng mới có để huy động và cho chúng ta những nguồn vay này. Tuy nhiên, việc giải ngân nguồn vốn ODA trong các năm chứ không chỉ trong năm 2022 luôn thấp dịp đầu năm, vào cuối năm có tăng lên. Nhưng về cơ bản, nếu so với tình hình giải ngân chung là thấp. Theo báo cáo của Chính phủ, trong 5 tháng đầu năm nay, mức giải ngân là 6,26%”, Phó Thủ tướng chia sẻ .
Phó Thủ tướng cho rằng, có nhiều nguyên nhân, trong đó, nguyên nhân khách quan là tình hình dịch COVID-19 trong hai năm 2021 - 2022, nhất là đầu năm 2022 gây ảnh hưởng nhất định đến việc chuyên gia hoặc các nhà tài trợ nước ngoài vào đất nước.
Cùng với đó, thủ tục, quy trình giữa Việt Nam và các nhà tài trợ có sự khác biệt. Hiện nhà tài trợ ODA gồm 6 ngân hàng phát triển nhưng mỗi ngân hàng có quy định hoặc nhà tài trợ ở các nước cũng có những quy định riêng. “Hiện chúng ta đang cố gắng làm sao hài hòa hóa thủ tục này. Có nhà tài trợ yêu cầu là khi giải ngân nguồn vốn nào đó phải có thư không phản đối của nhà tài trợ. Riêng thư này đã mất thời gian nhất định”, Phó Thủ tướng nêu rõ.
Một số nguyên nhân khác, theo Phó Thủ tướng, đó là vấn đề giải phóng mặt bằng nói chung của các nguồn vốn đầu tư công còn chậm.
Về nguyên nhân chủ quan, Phó Thủ tướng thừa nhận là do công tác lãnh đạo, chỉ đạo trong việc giải ngân nguồn vốn này; năng lực hạn chế trong giải ngân nguồn vốn; việc bố trí nguồn vốn đối ứng còn khó khăn.
Nêu giải pháp trong thời gian tới, Phó Thủ tướng cho biết, Chính phủ đang chỉ đạo, rà soát lại và hoàn thiện cơ sở pháp lý. Hiện nay, Chính phủ đang sửa đổi Nghị định số 56/2020/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức ODA, Nghị định 114/2021/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài được ban hành tháng 12/2021.
Nêu thêm một lý do dẫn tới việc chậm giải ngân ODA, Phó Thủ tướng cho biết, các Ban quản lý dự án thường chờ đến cuối năm mới giải ngân nguồn vốn này dù đã hoàn thành một số hạng mục trong các dự án để quyết toán một lần với Kho bạc Nhà nước.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhấn mạnh, thời gian tới, Chính phủ sẽ kiên quyết điều chuyển nguồn vốn hoặc hủy nguồn vốn ODA nếu các dự án sử dụng không hiệu quả./.