Liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong bối cảnh mới

Thứ Sáu, 24/06/2022 22:38 (GMT+0)

(ĐCSVN) – Tọa đàm nhằm đánh giá thực trạng liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ thời gian qua và thảo luận để tìm ra những giải pháp liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong thời gian tới, phù hợp với thực trạng phát triển các địa phương trong tiểu vùng và bối cảnh, tình hình mới.

Đồng chí Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo tổng kết Nghị quyết phát biểu chỉ đạo tại Tọa đàm.

Ngày 24/6/2022, tại Khánh Hòa, Ban Chỉ đạo Tổng kết Nghị quyết 39-NQ/TW phối hợp với Tỉnh ủy Khánh Hòa tổ chức Tọa đàm "Liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong bối cảnh mới". Đồng chí Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo tổng kết Nghị quyết chủ trì Tọa đàm.

Tham dự có các đồng chí Lãnh đạo các tỉnh: Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận; đại diện lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương; đại diện lãnh đạo một số sở, ban, ngành thuộc tiểu vùng Nam Trung Bộ; một số thành viên Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập xây dựng Đề án; một số chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và một số cơ quan truyền thông, báo chí, đài phát thanh và truyền hình Trung ương và địa phương.

Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ gồm 14 tỉnh thành, là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng của cả nước. Tuy nhiên, đây cũng là vùng chịu ảnh hưởng tàn phá nặng nề từ chiến tranh, của thiên tai bão lụt nên mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng trong quá trình xây dựng và phát triển, vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ vẫn còn nhiều khó khăn, yếu kém. Vì vậy, ngày 16/8/2004, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 39-NQ/TW về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ đến năm 2010 (Nghị quyết 39-NQ/TW). Sau đó, ngày 02/8/2012, Bộ Chính trị tiếp tục ban hành Kết luận số 25-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW

Sau 18 năm thực hiện Nghị quyết 39-NQ/TW, cấp ủy, chính quyền các địa phương trong tiểu vùng Nam Trung bộ đã vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành; cụ thể hóa nội dung Nghị quyết thành các kế hoạch, chương trình, đề án và đã hoàn thành được nhiều mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của tiểu vùng đã nhiều thay đổi; tư duy về phát triển vùng, tiểu vùng có nhiểu đổi mới; một số tiềm năng, lợi thế của tiểu vùng từng bước được khai thác hợp lý, phát huy hiệu quả…

Tuy nhiên kinh tế - xã hội của một số địa phương trong tiểu vùng vẫn còn những khó khăn; 3/4 địa phương trong tiểu vùng còn chưa tự cân đối được ngân sách; quy mô nền kinh tế tiểu vùng còn nhỏ và dễ bị tổn thương; chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm, chưa có sự đột phá; tỷ trọng nhóm ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản vẫn còn khá lớn; các ngành thâm dụng lao động và giá trị gia tăng cao chưa có tỷ trọng lớn và chưa giữ được vai trò chủ đạo. Quá trình phát triển đã xuất hiện tình trạng xung đột lợi ích giữa các địa phương, lợi ích giữa từng địa phương với lợi ích tiểu vùng, toàn Vùng. Liên kết Vùng còn lỏng lẻo, lúng túng, bị động; thiếu vai trò “Nhạc trưởng” định hướng, dẫn dắt của Nhà nước, lợi thế quy mô nhiều ngành, lĩnh vực chưa được khai thác, phát huy.

Các đồng chí chủ trì tại Tọa đàm.

Triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị về việc tổng kết các nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh các vùng kinh tế, Ban Kinh tế Trung ương được giao chủ trì Đề án Tổng kết thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW và Kết luận số 25-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW.

Được biết, để triển khai Đề án, Ban Kinh tế Trung ương đã phối hợp chặt chẽ với 20 ban cán sự đảng, đảng ủy trực thuộc Trung ương và thường trực tỉnh ủy, thành ủy của 14 địa phương trong vùng để thành lập Ban Chỉ đạo và ban hành Kế hoạch số 81-KH/BKTTW, ngày 16/5/2022 phục vụ việc tổng kết; trong đó có tổ chức một số Hội thảo, Tọa đàm nhằm củng cố các luận cứ khoa học và thực tiễn, giúp Ban Chỉ đạo đề xuất Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết mới về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Tọa đàm "Liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong bối cảnh mới" nhằm đánh giá thực trạng liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ thời gian qua và thảo luận để tìm ra những giải pháp liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong thời gian tới, phù hợp với thực trạng phát triển các địa phương trong tiểu vùng và bối cảnh, tình hình mới. Tọa đàm nhằm trao đổi, thảo luận về các giải pháp nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt của tiểu vùng, cả vùng; đề xuất các cơ chế chính sách nhằm khai thông và bổ sung nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tiểu vùng Nam Trung bộ nói riêng và vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ nói chung.

Tại Tọa đàm, các đại biểu đã tập trung là làm rõ tiềm năng, lợi thế từng địa phương trong tiểu vùng và cả vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ, đề xuất định hướng lớn về vai trò, chức năng và nhiệm vụ chính của từng địa phương. Các ý kiến cũng làm sâu sắc kết quả, thuận lợi và khó khăn trong thực tiễn liên kết phát triển kinh tế tiểu vùng Nam Trung bộ trong thời gian qua. Đồng thời, làm rõ hơn về xu hướng tất yếu và lợi ích của các địa phương khi tăng cường liên kết phát triển tiểu vùng, nhất là trong bối cảnh nhiều xu thế kinh tế mới, nhiều thách thức mới xuất hiện như dịch bệnh COVID-19, chính sách bảo hộ thương mại, biến đổi khí hậu.

Các đại biểu cũng phân tích, đánh giá các kinh nghiệm, mô hình quốc tế về liên kết phát triển vùng để vận dụng sáng tạo, linh hoạt, phù hợp vào phát triển tiểu vùng Nam Trung bộ và vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ, đặc biệt là về thể chế, chính sách và mô hình quản lý, bộ máy. Tập trung làm rõ về thuận lợi, khó khăn, các vấn đề đặt ra trong liên kết tiểu vùng về phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, cảng biển, phát triển đô thị; liên kết khai thác hải sản xa bờ, phát triển nuôi trồng thủy sản công nghiệp; đầu tư xây dựng hệ thống các âu thuyền và cầu tàu; phát triển dịch vụ hỗ trợ nghề cá kết hợp với bảo vệ an ninh trên biển; phát triển các khu kinh tế biển gắn với phát triển công nghiệp biển và du lịch...

Phát biểu thảo luận tại Tọa đàm, theo nghiên cứu của Viện Kinh tế xã hội vùng Trung Bộ, bối cảnh mới đang tác động trực diện đến tình hình kinh tế - xã hội nói chung và liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong giai đoạn 2021-2030 nói riêng. Trong khi đó, chất lượng phát triển nền kinh tế trong nước còn nhiều hạn chế với sức cạnh tranh và hiệu quả còn thấp. Nguy cơ tụt hậu về phát triển kinh tế so với các nước trong khu vực và thế giới đặt ra nhiều thách thức. Công nghiệp vật liệu và các sản phẩm chủ yếu tham gia vào chuỗi giá trị trong sản xuất và phân phối sản phẩm toàn cầu của nền kinh tế còn nhỏ bé. Tỷ lệ nội địa hoá thấp, xuất khẩu ưu thế thuộc về nhà đầu tư nước ngoài v.v… Hệ thống kết cấu hạ tầng tuy đã được lựa chọn là khâu đột phá, song tính kết nối giữa các phương thức vận tải chưa cao, vẫn đang là điểm nghẽn của quá trình phát triển.

Quá trình phân tán nguồn lực theo đơn vị địa lý hành chính (tỉnh/thành phố) đã dẫn đến tình trạng thiếu thống nhất trong phân bổ nguồn lực, hình thành cuộc chạy đua xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng (bến cảng, sân bay…), và một số loại sản phẩm với cơ cấu kinh tế tương tự nhau, xuất hiện tình trạng dư cung trong một số lĩnh vực, dẫn đến lãng phí nguồn lực. Thông tin mất cân xứng và minh bạch, khiến cho việc tìm hiểu môi trường kinh doanh trở nên khó khăn, gia tăng chi phí tìm hiểu và gia nhập thị trường làm giảm sức cạnh tranh.

Việc chạy theo các lợi ích phát triển kinh tế giữa các địa phương đã làm cho liên kết vùng bị suy giảm. Các địa phương đều đặt mục tiêu trở thành trung tâm, động lực phát triển, đều lấy kinh tế biển làm định hướng phát triển. Các địa phương trong Tiểu vùng đều đẩy mạnh phát triển du lịch biển, phát triển cảng biển, phát triển các ngành công nghiệp ven biển v.v…. Điều này sẽ làm phá vỡ đi sự phân bố sản xuất kinh doanh để tạo ra chuỗi liên kết phát triển.

TS. Phan Thị Song Thương, Viện Khoa học Xã hội vùng Trung Bộ, chia sẻ: "Đặc điểm của tiểu vùng có những lợi thế cũng như điều kiện phát triển tương đồng nhau nên việc đẩy mạnh phát triển tiểu vùng rất quan trọng trong thời gian tới.

Theo tôi, ngoài việc trao quyền cho ban điều phối vùng trong đó có tiểu vùng tham gia thì cần đẩy mạnh sự liên kết trong việc phối hợp cùng thu hút các nguồn lực để đẩy mạnh phát triển những ngành, lĩnh vực mũi nhọn mang tính vùng, tiểu vùng. Thứ hai là thu hút các nhà đầu tư để tránh sự cạnh tranh giữa các địa phương trong tiểu vùng. Tiếp đến là phối hợp cùng nhau để khai thác hiệu quả nhất các cơ sở hạ tầng hiện nay trên địa bàn tiểu vùng, đặc biệt là hệ thống cảng biển và càng hàng không".

“Hiện nay, trên tiểu vùng có 3 cảng biển và 2 cảng hàng không, vị trí rất gần nhau trong khi lợi thế là hạ tầng giao thông đường bộ đã phát triển tương đối, sự kết nối giữa các địa phương trong tiểu vùng về hạ tầng đường bộ là tốt. Cho nên, chúng ta cũng cần sự phân luồng về hàng hóa cũng như hành khách phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội của địa phương trong tiểu vùng”, bà Thương nêu ý kiến.

Hình ảnh tại Tọa đàm.

Phát biểu kết luận buổi tọa đàm, đồng chí Trần Tuấn Anh, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương ghi nhận, biểu dương các ý kiến, kiến nghị, đề xuất của các đại biểu tham dự. Đồng chí thống nhất cao với các giải pháp của các đại biểu trong liên kết phát triển vùng Nam Trung Bộ ở hoàn cảnh, điều kiện mới như: cần phải có những bước đi mạnh mẽ hơn nữa về cơ chế điều phối liên kết hiệu quả trong đó Nhà nước đóng vai trò nhạc trưởng; hoàn thiện về thể chế điều phối vùng, chia sẻ định hướng phát triển địa phương trong tổng thể vùng, về lập và tổ chức thực hiện quy hoạch, về ban hành các cơ chế chính sách để khai thác các tiềm năng lợi thế, phân bổ và bố trí nguồn lực để tăng cường liên kết tiểu vùng và vùng rồi xây dựng các hệ thống thông tin dữ liệu, các định hướng ưu tiên về những liên kết tiểu vùng Nam Trung Bộ cũng như cả vùng Bắc Trung Bộ, Duyên hải Trung Bộ… Đồng thời, đồng chí nhấn mạnh việc quan trọng là đổi mới tư duy, quan điểm nhận thức của chúng ta về liên kết vùng.

Theo đồng chí Trần Tuấn Anh, nếu không tiếp tục đổi mới thì rất khó để nói là sẽ có những sự liên kết cho dù là từ ở cấp độ của từng địa phương, một số địa phương hay của cả tiểu vùng, thậm chí vượt qua giới hạn vùng…

Đồng chí đề nghị tổ biên tập sẽ tập hợp ý kiến tại buổi tọa đàm, phục vụ công tác của Ban Chỉ đạo trong triển khai Tổng kết Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị. Các địa phương trong vùng, cơ quan liên quan chắt lọc các kết quả đạt được tại buổi tọa đàm để tiếp tục thảo luận và trao đổi trong thời gian tới. Bảo đảm quá trình tổng kết nghị quyết số 39-NQ/TW có chất lượng, giúp Trung ương có những nghị quyết phát triển của vùng trong giai đoạn tới thực sự khả thi, khoa học và có hiệu quả./.