Hát Then cầu nối giữa nhân gian và thần tiên

Thứ Năm, 25/11/2021 14:47 (GMT+0)

(ĐCSVN) – Hát Then là hình thức sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng dân gian lâu đời của người Tày, Nùng ở khu vực miền núi Đông Bắc bộ.

Hát Then là hình thái sinh hoạt tín ngưỡng dân gian được ông Giàng, bà Bụt hát trong các nghi lễ đám tang, mừng thọ, cầu mùa, đầy tháng, đám cưới...

Thông qua các nghi thức thực hiện có điệu Then văn, Then tướng (Then võ, Then vũ) làm cầu nối giữa thế giới nhân gian và thần tiên.

Hát Then phải kết hợp với đàn tính. Người làm Then cổ thường vừa hát Then vừa chơi đàn tính kết hợp sử dụng chùm nhạc xóc trong các nghi lễ như: cầu mưa, cầu lửa, giải hạn cầu may, cầu được mùa…

Theo quan niệm người Tày, Then có nghĩa là “Trời”. Hát Then là một loại hình diễn xướng âm nhạc tín ngưỡng dân gian, có nội dung thuật lại cuộc hành trình của con người lên thiên giới cầu xin Then ban cho những điều may mắn và một cuộc sống tốt lành.

Dịp diễn ra các sự kiện quan trọng của người Tày, Nùng, Thái ở một số tỉnh vùng cao phía Bắc như: Lễ cầu mùa, cầu yên, cấp sắc... đồng bào dùng tiếng đàn tính để thay lời muốn nói, bày tỏ nỗi niềm.

Hát Then của người Tày phản ánh chuyện từ đời sống, bản mường, đến chuyện tình yêu, ma chay, cưới hỏi… Khi nghiên cứu các lễ Then cổ truyền, các nhà nghiên cứu thấy rõ nhân sinh quan, thế giới quan và bản sắc văn hóa của đồng bào Tày.

Các nghi lễ cúng Then và hát Then của người Nùng thường diễn ra trong 2 ngày đêm với các nội dung như: Lễ cúng tổ tiên, hành trình lên mời Ngọc Hoàng... Trong thời gian diễn ra nghi lễ, âm nhạc luôn được biểu diễn với nhiều làn điệu phù hợp với từng phần lễ.

Tại Phiên họp ngày 12/12/2019 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 14 của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) diễn ra tại Bogotá, Colombia, di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Hoà trong vẻ đẹp của núi rừng, những làn điệu Then, những thanh âm của cây đàn tính tô điểm cho bức tranh làng bản thanh bình, tôn tạo bản sắc văn hoá và những nét đẹp trong đời sống của đồng bào các dân tộc anh em phía Bắc.