LTS: Thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ký ban hành Quy định số 144-QĐ/TW, ngày 9/5/2024 về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới (Quy định 144). Quy định gồm 6 điều với 21 điểm. Quy định này là sự phát triển, bổ sung và hoàn thiện tư tưởng Hồ Chí Minh, cũng như hệ thống quan điểm của Đảng về công tác xây dựng Đảng trong tình hình mới. Quy định đã gửi thông điệp đến hơn 5,3 triệu đảng viên và gần 52 nghìn tổ chức cơ sở Đảng: Nếu như ai đó không còn sự trong sáng cách mạng, thì không nên đứng trong hàng ngũ của Đảng. Cùng phóng viên Báo điện tử ĐCSVN tìm hiểu Quy định này qua loạt bài: Giữ gìn sự liêm chính của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới.

 

(ĐCSVN) - Quy định số 144-QĐ/TW thực sự là cẩm nang trong xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng đối với cán bộ, đảng viên. Sự ra đời của Quy định số 144-QĐ/TW là sự tiếp nối quyết tâm của Đảng trong quá trình xây dựng, chỉnh đốn Đảng, để Đảng ta thật sự vững mạnh, là người lãnh đạo, tổ chức mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Quy định cũng chính là xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn; là ý Đảng đã hợp với lòng dân.

Đại hội XIII của Đảng xác định công tác cán bộ là then chốt của then chốt. Từ sau Đại hội XIII của Đảng đến nay, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương đã dành rất nhiều công sức, trí tuệ, thời gian, tâm huyết cho việc hoàn thiện thể chế.

Chính vì vậy, sau Đại hội đến nay mới hơn 3 năm mà Bộ Chính trị ban hành hàng loạt các quy định về công tác cán bộ như: Quy định số 37-QĐ/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về "những điều đảng viên không được làm"; Quy định số 41-QĐ/TW ngày 03/11/2021 của Bộ Chính trị về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ; Quy định số 50-QĐ/TW ngày 27/12/2021 của Bộ Chính trị về công tác quy hoạch cán bộ; Quy định số 58-QĐ/TW ngày 28/2/2018 của Bộ Chính trị “Một số vấn đề về bảo vệ chính trị nội bộ Đảng”; Quy định số 69-QĐ/TW ngày 06/7/2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm; Quy định số 80-QĐ/TW, ngày 18/8/2022 của Bộ Chính trị về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử; Quy định số 96-QĐ/TW ngày 2/2/2023 của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị; Quy định số 114-QĐ/TW ngày 11/7/2023 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ... Và mới đây chính là Quy định 144 ngày 9/5/2024 Quy định chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới do trực tiếp đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ký ban hành. Có lẽ điều đó cũng đã nói lên vị trí, ý nghĩa vô cùng quan trọng của Quy định này.

Quy định số 144 về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, gồm 6 điều với 21 điểm, quy định cụ thể các yêu cầu, tiêu chí chuẩn mực đạo đức cách mạng đối với cán bộ, đảng viên. Nội dung rất ngắn gọn, súc tích, cô đọng và cụ thể, nhưng đã bao hàm một cách toàn diện các quy định đối với người cán bộ, đảng viên phải thực hiện đối với Nhân dân, với Đảng, với Tổ quốc cho đến các yêu cầu cụ thể về phẩm chất đạo đức của người cán bộ, đảng viên. Đặc biệt trong bối cảnh Đảng ta đang quyết tâm xây dựng, chỉnh đốn Đảng, chống suy thoái tư tưởng, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Quy định 144 giúp nêu cao tính tự giác, lòng tự trọng, giữ gìn phẩm giá, đạo đức của cán bộ, đảng viên.

Theo đó, Quy định 144 quy định cụ thể các yêu cầu, tiêu chí chuẩn mực đạo đức cách mạng đối với cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới gồm 6 điều. Đó là: 1. Yêu nước, tôn trọng Nhân dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc; 2. Bản lĩnh, đổi mới, sáng tạo, hội nhập; 3. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; 4. Đoàn kết, kỷ cương, tình thương, trách nhiệm; 5. Gương mẫu, khiêm tốn, tu dưỡng rèn luyện, học tập suốt đời và từng nội dung cụ thể của mỗi Điều, cùng với Điều 6 là tổ chức thực hiện.

Nhiều ý kiến đánh giá rằng, Quy định số 144 được ban hành là hoàn toàn đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, phát huy ưu điểm, khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác xây dựng Đảng về đạo đức, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng Đảng ta “là đạo đức, là văn minh” như lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Đây không chỉ là mệnh lệnh cần phải thực hiện để vun bồi đạo đức cách mạng phù hợp yêu cầu cụ thể của sự nghiệp cách mạng, mà còn là cơ sở để đánh giá bản lĩnh, trách nhiệm, sự trung thành, tâm huyết, trong sạch, trung thực, thẳng thắn, khách quan, công tâm; sự dấn thân, hăng hái vì nước, vì dân, nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ; uy tín, sự gương mẫu, nêu cao lòng tự trọng, danh dự, sự đề kháng... của người cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới.

Trong đó từ Điều 1 đến Điều 5 là sự cụ thể hóa chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới. Nội dung của từng điều về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên lại được cụ thể hóa thành từng khoản gắn với tên gọi của từng chuẩn mực đạo đức đã nêu ở tên từng điều. Chính xác hơn là từ nội dung cụ thể của 5 điều đã được cụ thể hóa thành 19 chuẩn mực đạo đức cách mạng mà mỗi cán bộ, đảng viên cần phải tuân thủ. Nội dung các chuẩn mực đạo đức cách mạng trong Quy định này có tính cô đọng, khái quát và dễ hiểu.

Trao đổi với chúng tôi về Quy định này, PGS.TS.Lê Văn Cường, Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nêu quan điểm: Thứ nhất, Quy định đồng bộ về mặt quy định; thứ hai là đi theo xu hướng về lượng hoá để đánh giá. Ví dụ như xưa nay chúng ta đi theo xu hướng thiên về định tính như lập trường tư tưởng vững vàng nhưng bằng cái gì để nói rằng anh vững vàng, kiên định. Ví dụ như phát ngôn đúng không, làm đúng không, chấp hành các quy định đúng không, có mẫu mực và nêu gương không, có để người thân, gia đình lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi không? Quy định 144 đã nêu rõ và nếu làm như vậy chúng ta sẽ đánh giá toàn diện, đồng bộ và xác thực hơn.

Đánh giá Quy định 144 có 19 nội dung rất ngắn gọn, súc tích, cô đọng và được thể hiện trong 5 điều là cơ sở để xây dựng và hình thành đội ngũ cán bộ, đảng viên mới năng động, sáng tạo, đảng viên Nguyễn Tấn Cường, Tổ trưởng tổ 4, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội cho rằng, Quy định này có nội dung mới: “Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thách thức, hành động vì lợi ích chung, vì nước, vì dân”. Đây là chuẩn mực của người cán bộ, đảng viên nhằm đáp ứng yêu cầu cách mạng xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới; là hệ quả tổng hợp của các chuẩn mực khác trong Quy định 144.

Cùng quan điểm, TS Đoàn Văn Báu, Vụ trưởng Vụ Lý luận Chính trị, Ban Tuyên giáo Trung ương khẳng định: Đây là văn bản đầu tiên mang tính tích hợp, đầy đủ và hệ thống trong bối cảnh yêu cầu mới. Điều này đảm bảo cán bộ, đảng viên xứng đáng là người dẫn dắt dân tộc này trong giai đoạn tới. Vị thế của đất nước như Tổng Bí thư nói: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín như ngày hôm nay. Và trong tương lai ai là người dẫn dắt? Người dẫn dắt phải tương xứng với vị thế của nó. Vì vậy, đây là văn bản lần đầu tiên chỉ đề cập đến yêu cầu phải làm, phải xây chứ không phải là phải chống. Nó khác biệt hoàn toàn.

Là một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm tham gia vào việc xây dựng các quy định, nghị quyết của Đảng, đồng chí Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng, Ban Tổ chức Trung ương, giảng viên cao cấp Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho biết: Tất cả những nội dung trong Quy định không phải hoàn toàn bây giờ mới có. Có những nội dung được kế thừa và có những nội dung có một số điểm mới. Nhưng quan trọng Quy định này tập hợp, hệ thống rất nhiều nội dung của rất nhiều các văn bản khác nhau, bây giờ trở thành một văn bản mà văn bản này lại rất ngắn gọn, rất dễ thực hiện và cũng rất dễ kiểm tra, giám sát.

Điểm thứ hai nữa là mặc dù nội dung của Quy định này không dài nhưng nó vừa toàn diện nhưng lại rất cụ thể, được xem là bước bổ sung, hoàn thiện lý luận về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới. Đây cũng chính là một bước tiếp tục bổ sung, phát triển và hoàn thiện thể chế về công tác cán bộ và cũng là một bước cụ thể hóa Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề đạo đức. Nó vừa mang tính khái quát, lại vừa mang tính hệ thống nhưng lại chi tiết để cán bộ, đảng viên dễ nhớ, dễ thực hiện và cũng dễ kiểm tra, giám sát.

“Quan điểm của Đảng ta từ xưa đến nay là luôn luôn kế thừa nhưng lại luôn luôn bổ sung và phát triển để từng bước hoàn thiện, bởi vì cùng một lúc chúng ta cũng không nghĩ được ra hết. Từ thực tế diễn ra, chúng ta lại đặt ra và giải quyết những mâu thuẫn đó. Quá trình giải quyết những vấn đề đó chính là chúng ta bổ sung, hoàn thiện và cụ thể hóa để thực hiện những tư tưởng lớn mà trong nghị quyết của Đảng cũng như chỉ đạo của Bác Hồ đã dạy”- đồng chí Nguyễn Đức Hà nói.

Một số ý kiến cho rằng, Quy định số 144 được ban hành vào dịp kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024) có ý nghĩa hết sức quan trọng khi các cán bộ, đảng viên đang đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người. Quy định số 144 chính là sự chắt lọc, kế thừa, làm mới những yêu cầu, tiêu chuẩn về đạo đức cách mạng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nêu ra. Đây là dịp để mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu soi chiếu vào các nội dung của Quy định để tự sửa mình, hoàn thiện mình mỗi ngày, gắn việc học tập với không ngừng đổi mới phương thức lãnh đạo và hướng về cơ sở, kịp thời giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra.

Trao đổi với chúng tôi về Quy định này, TS Văn Thị Thanh Mai, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Tuyên giáo cho rằng: Quy định số 144 được ban hành là hoàn toàn đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Đây không chỉ là mệnh lệnh cần phải thực hiện để vun bồi đạo đức cách mạng phù hợp yêu cầu cụ thể của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn mới, mà còn là cơ sở để đánh giá bản lĩnh, trách nhiệm, sự trung thành, tâm huyết, trong sạch, trung thực, thẳng thắn, khách quan, công tâm; sự dấn thân, hăng hái, vì nước, vì dân, nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ; uy tín, sự gương mẫu, nêu cao lòng tự trọng, danh dự, sự đề kháng... của người cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới.

"Nội dung Quy định này không chỉ thể hiện đầy đủ, toàn diện những chuẩn mực đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh về mục tiêu, lý tưởng, bản lĩnh chính trị, tinh thần đổi mới, sáng tạo; sự nhất quán về lòng yêu nước, thương dân, trách nhiệm, tinh thần đoàn kết trên mọi lĩnh vực, mà còn là thực thi nguyên tắc, biện pháp tu dưỡng đạo đức cách mạng có tính vừa cấp bách, vừa thường xuyên và lâu dài đối với mỗi người cán bộ, đảng viên nói chung, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu mỗi địa phương, cơ quan, đơn vị nói riêng" - TS Văn Thị Thanh Mai nêu quan điểm.

Dưới góc nhìn của mình, Đại tá Phạm Hồng Nhạn, nguyên Chủ nhiệm Chính trị - Cục Hậu cần, Quân chủng Phòng không Không quân nêu quan điểm, Quy định 144 đã phát triển, bổ sung và hoàn thiện tư tưởng Hồ Chí Minh, hệ thống cụ thể lại quan điểm của Đảng về công tác xây dựng Đảng trong tình hình mới rõ ý, rõ nghĩa và sâu sắc hơn. Đây là bổ sung mới và rất cần thiết. Quy định 144 cho thấy, trong bất cứ bối cảnh, hoàn cảnh nào, cán bộ, đảng viên đều phải tu dưỡng, rèn luyện, nếu không sẽ rơi vào lạc hậu hoặc suy thoái.

Có thể nói, trong bối cảnh, tình hình hiện nay, rất nhiều thách thức lớn đặt ra trong việc giữ vững độc lập, tự chủ, hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Trong số đó, nguy hại nhất là sự phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, mơ hồ, dao động, thiếu niềm tin; suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến," "tự chuyển hóa" trong nội bộ, như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: "Từ sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới "tự diễn biến," "tự chuyển hóa" chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, cơ hội, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc". Điều này tác động mạnh đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Do vậy, việc Bộ Chính trị ban hành Quy định 144 trong giai đoạn hiện nay là một quyết định hết sức cần thiết, đúng đắn, có ý nghĩa sâu sắc, đáp ứng đòi hỏi về cả lý luận và thực tiễn, thể hiện sự sáng suốt của Đảng trong từng thời điểm cách mạng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Có thể khẳng định, Quy định 144 là “thước đo” để mỗi cán bộ, đảng viên tự soi mình mỗi ngày, từ đó thật sự là người đi trước, phát huy những yếu tố tích cực trong lao động, sản xuất, đi đầu trong đấu tranh với những sai trái, nhận ra những biểu hiện lệch lạc, biết dừng kịp thời và biết sửa sai. Quy định còn thể hiện sự nâng cao của tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, đặc biệt là vai trò tiên phong, gương mẫu của người đứng đầu. Người đứng đầu phải gắn lời nói với việc làm cụ thể, không thoái thác trách nhiệm, không nhận phần hơn, phần dễ về mình mà nhường việc khó, phần thiệt cho người khác, không lợi dụng quyền của mình để mưu cầu lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm.

Đây còn là công cụ hữu hiệu để ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, sự xói mòn về phẩm chất đạo đức, tệ tham ô, tham nhũng, lãng phí, xa rời quần chúng, làm mất niềm tin của Nhân dân của một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là những người có chức, có quyền.

Theo yêu cầu, Quy định 144 được phổ biến rộng rãi trên hệ thống thông tin, truyền thông, đặc biệt là thông tin trên mạng internet. Đồng thời, Quy định này còn được phổ biến đến chi bộ, như vậy nội dung của Quy định được chuyển tải tới toàn bộ đảng viên để nghiên cứu áp dụng. Với sự lan tỏa này, chúng ta tin chắc rằng, Quy định 144 không chỉ là tài liệu hữu ích cho từng cấp ủy, chi bộ, từng đảng viên mà còn là tài liệu giáo dục đạo đức cho toàn thể Nhân dân./.