Đưa Lễ hội Katê trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn
(ĐCSVN) - Đề án triển khai bảo tồn và phát huy bền vững giá trị văn hóa dân gian đặc sắc của Lễ hội Katê hướng đến đưa Lễ hội Katê trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn có sức thu hút người dân, du khách trong và ngoài nước.
Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Thuận vừa phê duyệt Đề án Bảo tồn và phát huy Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Bình Thuận phục vụ phát triển du lịch.
Theo đó, Đề án triển khai bảo tồn và phát huy bền vững giá trị văn hóa dân gian đặc sắc của Lễ hội Katê nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo của cộng đồng người Chăm; đồng thời hướng đến đưa Lễ hội Katê trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn có sức thu hút người dân, du khách trong và ngoài nước.
 |
| Lễ hội Katê phản ánh sâu sắc những giá trị văn hóa dân gian truyền thống của cộng đồng người Chăm Bàlamôn. |
Katê là lễ hội lớn, có ý nghĩa quan trọng về tâm linh, tín ngưỡng, tôn giáo, tình cảm của cộng đồng người Chăm Bàlamôn. Đây là một bộ phận quan trọng trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể của người Chăm; phản ánh nhiều khía cạnh văn hóa, phong tục tập quán, nghệ thuật liên quan đến sinh hoạt và đời sống kinh tế, văn hóa - xã hội của đồng bào Chăm. Lễ hội Katê phản ánh sâu sắc những giá trị văn hóa dân gian truyền thống của cộng đồng người Chăm Bàlamôn, thể hiện sự thành kính và biết ơn công lao của các vị thần linh, ông bà, tổ tiên đã tạo dựng, bảo bọc và chở che cho con cháu được khỏe mạnh, cuộc sống bình an, ấm no, hạnh phúc… Lễ hội cũng là nơi thắt chặt tinh thần đoàn kết, mối tương thân tương ái, nâng cao ý thức về cội nguồn dân tộc, giá trị đạo đức, nhân cách sống, tinh thần hòa hợp để gắn kết các thành viên trong cộng đồng lại với nhau. Không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh, tình cảm của đồng bào Chăm, Lễ hội còn góp phần quảng bá văn hóa, hình ảnh Bình Thuận đến với du khách trong nước và quốc tế.
Lễ hội Katê có quá trình hình thành, tồn tại từ lâu đời trong lịch sử và được duy trì cho đến ngày nay. Lễ hội Katê diễn ra hàng năm (từ cuối tháng 6 và kéo dài đến giữa tháng 7 Chăm lịch) trong một không gian rộng lớn theo nghi thức truyền thống. Lễ hội Katê diễn ra trước tiên tại các đền, tháp, sau đó đến các làng Chăm, gia đình các vị sư cả, chức sắc và các gia đình người Chăm Bàlamôn.
 |
| Hướng đến đưa Lễ hội Katê trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn. |
So với các lễ hội khác trong tỉnh, Lễ hội Katê có quy mô lớn, kéo dài ngày, diễn ra ở nhiều không gian và thời gian khác nhau, đối tượng tham gia lễ hội khá đa dạng, không chỉ cộng đồng người Chăm (người Chăm theo đạo Bàlamôn và người Chăm theo đạo Bàni) trong và ngoài tỉnh mà còn có sự tham gia của đồng bào các dân tộc anh em sinh sống lân cận như: Kinh, Raglai, Cờho, Hoa, Tày, Nùng,... và du khách. Vào lễ hội Katê, không chỉ người Chăm ở Bình Thuận mà người Chăm đang sinh sống, làm việc ở khắp mọi nơi đều trở về đoàn tụ và quây quần cùng gia đình, bạn bè, người thân.
Mặc dù chịu ảnh hưởng của quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa nhưng về cơ bản lễ hội Katê vẫn được gìn giữ, duy trì theo đúng tập tục truyền thống như: Lễ Nghinh rước trang phục Nữ thần Pô Sah Inư dưới sự điều hành của các chức sắc tôn giáo, mở cửa tháp chính, tắm bệ thờ Linga - Yoni, mặc trang phục, đại lễ cúng mừng Katê tại tháp chính… Phần hội của lễ hội Katê thường diễn ra các hội thi và các trò chơi mang đậm nét văn hóa đặc trưng của người Chăm như thi trưng bày và trang trí lễ vật trên Thôn la; thi làm bánh gừng, giã gạo, đội nước vượt chướng ngại vật…
Với những giá trị và ý nghĩa về lịch sử, văn hóa đặc sắc, tiêu biểu đó, lễ hội Katê là một trong 5 lễ hội đặc sắc của tỉnh Bình Thuận được đưa vào Danh mục các lễ hội tiêu biểu của địa phương cần bảo tồn và phát huy giá trị phục vụ phát triển du lịch. Đặc biệt ngày 4/4/2022, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 776/QĐ-VHTTDL đưa Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Bình Thuận vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Tuy nhiên, Lễ hội Katê vẫn còn một số mặt hạn chế nhất định trong công tác quản lý và tổ chức như: Môi trường cảnh quan, không gian các đền, tháp, nhà làng - nơi diễn ra Lễ hội Katê chưa được quan tâm đầu tư, cải tạo và nâng tầm tương xứng; công tác tuyên truyền, quảng bá về nét đặc sắc của Lễ hội Katê chưa được chú trọng đúng mức,… Việc trao truyền giữa thế hệ đi trước với thế hệ trẻ đương thời để tạo nên sự kết nối trong việc kế thừa, bảo tồn và phát huy vốn di sản văn hóa của dân tộc chưa được quan tâm, chú trọng đúng mức.
Theo UBND tỉnh Bình Thuận, việc xây dựng Đề án “Bảo tồn và phát huy Lễ hội Katê của người Chăm phục vụ phát triển du lịch” là vấn đề cấp thiết để các sở, ngành, địa phương phối hợp quan tâm hỗ trợ nhằm bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị của Lễ hội Katê phục vụ sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng của đồng bào, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương phát triển.
Trong thời gian tới, để bảo tồn và phát huy bền vững giá trị văn hóa dân gian đặc sắc của Lễ hội Katê, tỉnh Bình Thuận tăng cường sự phối hợp giữa các sở, ngành chức năng trong công tác quản lý, chỉ đạo về chuyên môn nghiệp vụ đối với công tác quản lý và tổ chức Lễ hội Katê. Bên cạnh việc đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá sâu rộng về ý nghĩa, giá trị và nét đặc sắc của Lễ hội, địa phương tăng cường nguồn lực đầu tư của Nhà nước, huy động các nguồn lực từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tài trợ cho các hoạt động tu bổ, tôn tạo các đền, tháp và cải tạo môi trường cảnh quan, không gian các đền, tháp, nhà làng đảm bảo xanh, sạch, đẹp…
Ban Tổ chức Lễ hội Katê tại tháp Pô Sah Inư (Phan Thiết) và các địa phương khác tăng cường kết nối, gửi chi tiết lễ hội cho các công ty lữ hành để quảng bá và đưa vào chương trình thăm quan; tăng cường các hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch để thu hút du khách.
Các chức sắc tôn giáo, nghệ nhân, trí thức, bậc cao niên người Chăm có am hiểu và nắm giữ vốn văn hóa phi vật thể nói chung và Lễ hội Katê nói riêng cần quan tâm, chú trọng đến việc thường xuyên trao truyền, hướng dẫn cách thức thực hành các nghi lễ trong Lễ hội cho thế hệ trẻ để tạo sự kết nối trong việc kế thừa, bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội, tránh nguy cơ bị thất truyền.