Để “bứt phá” tăng năng suất lao động
(ĐCSVN) - Sau ba năm liên tiếp “lỡ hẹn”, chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động đã vượt kế hoạch đề ra nhưng vẫn khiến nhiều đại biểu Quốc hội trăn trở khi vẫn ở mức thấp.
Theo báo cáo của Chính phủ, ước cả năm 2024 dự kiến đạt và vượt 14/15 chỉ tiêu chủ yếu (một chỉ tiêu xấp xỉ đạt). Nổi bật là chỉ tiêu tăng năng suất lao động vượt kế hoạch đề ra, sau 3 năm không đạt. Cụ thể, năm 2021, chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động xã hội chỉ đạt 4,71% so với mục tiêu 4,8%; năm 2022 đạt 4,8% so với mục tiêu khoảng 5,2%; năm 2023 ước đạt 3,8-4,8% trong khi chỉ tiêu Quốc hội giao là 5-6%. Năm 2024, chỉ tiêu này ước đạt 5,56% so với mục tiêu 4,8% - 5,3% được Quốc hội giao.
Dù chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động vượt kế hoạch đề ra là điều đáng ghi nhận song nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ vẫn rất trăn trở với chỉ tiêu này. Ngay trong báo cáo của Chính phủ cũng đánh giá, năng suất lao động và chất lượng lao động, nguồn nhân lực còn nhiều mặt hạn chế, chưa thực sự là động lực, là đột phá để phát triển kinh tế - xã hội, chưa đáp ứng yêu cầu dẫn dắt, phát triển và tái cơ cấu nền kinh tế.
 |
| Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (Đoàn Vĩnh Phúc) phát biểu |
Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (Đoàn Vĩnh Phúc) phân tích, chất lượng lao động chưa cao, trong tổng số 69% lao động qua đào tạo chỉ có trên 28% lao động được đào tạo có văn bằng, chứng chỉ, còn trên 70% lao động chưa qua đào tạo từ sơ cấp trở lên và chưa có văn bằng chứng chỉ.
Bên cạnh đó, thị trường lao động chưa có sự cải thiện nhiều về chất lượng lao động, khi số lao động phi chính thức làm việc bấp bênh, thiếu tính ổn định vẫn chiếm tỷ trọng lớn. “9 tháng năm 2024 số lao động phi chính thức là 33 triệu người, chiếm 64,6% tổng số lao động có việc làm, mặc dù đã giảm 0,3 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước” - đại biểu dẫn số liệu.
Hơn nữa, tỷ lệ lao động thất nghiệp còn cao. Tính chung 9 tháng năm 2024 cả nước có khoảng trên 1 triệu người thất nghiệp trong độ tuổi lao động.
Từ thực tiễn trên, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh kiến nghị cần tăng cường thông tin tuyên truyền về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, hỗ trợ đào tạo việc làm cho thanh niên. Đẩy mạnh đào tạo nghề đáp ứng với nhu cầu của xã hội, gắn đào tạo nghề với nhu cầu, việc làm của doanh nghiệp, chú trọng xã hội hóa công tác dạy nghề, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đào tạo nghề và đổi mới nội dung chương trình đào tạo để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp hiện nay.
Đại biểu cũng đề nghị tăng cường hỗ trợ tín dụng cho thanh niên khởi nghiệp để tạo thêm việc làm, hoàn thiện việc thực hiện chính sách tín dụng đối với thanh niên để thanh niên tự tạo việc làm. Tăng cường giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và giải quyết việc làm ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa và nhà nước khuyến khích để phát triển những ngành nghề có thể tận dụng lợi thế của từng vùng nông thôn, ưu tiên giải quyết việc làm tại chỗ để tránh áp lực di cư mạnh mẽ về thành phố và góp phần phát triển nông thôn.
Đại biểu Trần Anh Tuấn (Đoàn TP Hồ Chí Minh) tính toán, tốc độ tăng năng suất lao động xã hội trung bình phải đạt từ 5,5% trở lên thì mới đạt được mục tiêu tăng trưởng từ 6,5% - 7%. Vì vậy, theo đại biểu, để đạt được tốc độ tăng năng suất xã hội, ngoài những biện pháp đẩy mạnh cải cách hành chính thì chúng ta cần phải giải phóng mạnh nguồn lực xã hội, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, tinh gọn bộ máy.
“Hiện nay chúng ta thấy một hồ sơ phải đi qua rất nhiều cơ quan, mà một cơ quan thì qua rất nhiều bộ phận, tôi nghĩ cần phải rút gọn bộ máy để giải quyết thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, giải phóng nguồn lực xã hội để tăng năng suất lao động” - đại biểu kiến nghị.
 |
| Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) phát biểu |
Cũng cho rằng đây là vấn đề cần được quan tâm, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) nhấn mạnh, xét đến cùng năng suất lao động là yếu tố quyết định sự thắng lợi của một chế độ xã hội, vì chỉ tiêu này gắn liền với tốc độ tăng trưởng và quy mô của một nền kinh tế. Đất nước muốn thịnh vượng thì phải tăng năng suất lao động.
Theo đại biểu, yếu tố quan trọng để tăng năng suất lao động là nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao, phù hợp. Vì vậy, Chính phủ cần tiếp tục quan tâm hơn để phát triển kỹ năng nghề cho người lao động theo quy mô, số lượng và cơ cấu trình độ, kỹ năng nghề hợp lý, nhằm đảm bảo chỉ tiêu này có tốc độ tăng trưởng nhanh và bền vững trong giai đoạn tới.
Ở góc độ khác, đại biểu Trần Thị Vân (Đoàn Bắc Ninh) chỉ ra, tốc độ tăng năng suất lao động của khu vực kinh tế tư nhân còn thấp, chỉ bằng 34% năng suất lao động khu vực doanh nghiệp nhà nước và 69% năng suất lao động của doanh nghiệp FDI. Vì vậy, cần khuyến khích các doanh nghiệp đào tạo, nâng cao trình độ lao động, các cơ sở đào tạo chuyên nghiệp đặt hàng các doanh nghiệp lớn, khuyến khích họ tham gia từ khâu xây dựng chương trình, mục tiêu đào tạo, doanh nghiệp trở thành địa chỉ thực hành, là nơi giải quyết việc làm cho người học. Đồng thời, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển bằng cách giảm thuế, ưu tiên tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, hỗ trợ chi phí đào tạo…/.