Đánh giá quy định về mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh
(ĐCSVN)- Đóng góp ý kiến vào dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), đại biểu Trần Thị Nhị Hà – Đoàn Tp.Hà Nội nêu quan điểm: Để tăng đối tượng tham gia BHXH, cần thay đổi cơ chế chính sách về BHXH, đặc biệt là cơ chế về mức đóng bảo hiểm và mức hưởng trợ cấp...
 |
| Đại biểu Trần Thị Nhị Hà – Đoàn Tp.Hà Nội đóng góp ý kiến. Ảnh: TL |
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà khẳng định: Dự án Luật có mức độ ảnh hưởng rất lớn trong xã hội, tác động trực tiếp đến tới đời sống của hơn 70 triệu người, đặc biệt là đối tượng đang trong độ tuổi lao động và đối tượng hưởng chế độ hưu trí. Trong những tháng qua, khi các nội dung dự thảo của Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được xin ý kiến các cơ quan, đơn vị, dự thảo đã nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến của nhiều cử tri, cá nhân, tổ chức.
Về đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm tự nguyện (Điều 3), đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng, theo Báo cáo của Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội trình Chính phủ, hiện nay số người tham gia BHXH mới chỉ chiếm trên 38,7% lực lượng lao động trong độ tuổi. Đây là số liệu rất đáng báo động. Như vậy còn trên 60% lực lượng lao động trong độ tuổi hiện nay vẫn chưa tham gia BHXH, chủ yếu nông dân và lao động trong khu vực phi chính thức – những người có thu nhập thấp, đối tượng rất cần sự hỗ trợ của chính sách bảo hiểm theo tinh thần của Nghị quyết 28 của Trung ương về cải cách chính sách BHXH.
Trong các đối tượng tham gia bảo hiểm hiểm xã hội bắt buộc, “Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh” theo quy định tại điểm L khoản 1 điều 3 là đối tượng mới quy định tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Hiện nay, tại Việt Nam, trong 5 triệu hộ kinh doanh, có 2 triệu hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh. Như vậy, có khoảng 3 triệu hộ kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh không tham gia BHXH (tương đương ít nhất 3 triệu người ở độ tuổi lao động không tham gia BHXH. Tham gia BHXH là một giải pháp an sinh tốt, đặc biệt là đối tượng có thu nhập thấp, bấp bênh, kinh doanh nhỏ lẻ. Đại biểu Trần Thị Nhị Hà kiến nghị đưa toàn bộ nhóm đối tượng là chủ hộ kinh doanh bao gồm cả phải đăng ký kinh doanh và không đăng ký kinh doanh vào nội dung quy định tại Điều 3.
Tuy nhiên, cần đánh giá quy định về mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh. Theo quy định về mức đóng BHXH bắt buộc, đối với các đối tượng lao động thông thường, người lao động đóng 8%, người sử dụng lao động đóng 17%, tổng là 25%. Theo quy định tại Khoản 3 Điều 39, đối tượng Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh phải đóng toàn bộ 25%.
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng, cần đánh giá tác động xã hội của quy định này vì đối tượng tác động lớn, nhiều đối tượng thuộc nhóm yếu thế trong xã hội, trong khi, đây hoàn toàn có thể là đối tượng khuyến khích tham gia bảo hiểm tự nguyện, cần nghiên cứu mức đóng cho phù hợp.
Về căn cơ lâu dài, để tăng đối tượng tham gia BHXH cần thay đổi cơ chế chính sách về bảo hiểm xã hội, đặc biệt là cơ chế về mức đóng bảo hiểm và mức hưởng trợ cấp. Hiện nay, mức đóng BHXH tại Việt Nam không phản ánh đúng khả năng kinh tế của mỗi người; đồng thời, mức hưởng trợ cấp của người tham gia bảo hiểm cũng không đáp ứng đủ nhu cầu sống hàng ngày, đặc biệt là đối tượng hưu trí. Chính vì vậy, việc tham gia BHXH chưa thực sự hấp dẫn. Trong tháng 4 vừa qua, Đoàn công tác của Uỷ ban xã hội tới nghiên cứu, tìm hiểu một số quy định về bảo hiểm xã hội tại Anh và Đức, cả 2 quốc gia này đều có tỷ lệ người dân tham giả bảo hiểm xã hội trên 90%, với phương thức đóng và mức đóng BHXH rất linh hoạt.
Cần có biện pháp để người lao động ở lại hệ BHXH thống lâu hơn
Một trong những nội dung nhận được sự quan tâm của xã hội được đưa vào dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) là về BHXH một lần (Điều 77). Năm 2022, có gần 1 triệu người giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần, số này tiếp tục tăng 3,7% so với cùng kỳ năm 2021. Có thể thấy, cú sốc về kinh tế mà đại dịch COVID-19 gây ra đã khiến hàng triệu lao động mất việc làm, nhiều lao động mất việc chưa tìm được việc làm mới và không còn sự lựa chọn nào khác mà phải dựa vào tiền đóng bảo hiểm xã hội để sử dụng trong lúc khẩn cấp, khó khăn. Cuối năm 2022, nhiều công ty ở khu vực phía Nam buộc phải đóng cửa hoặc thu hẹp quy mô.
Theo thống kê, có hơn 600.000 công nhân bị ảnh hưởng, trong đó có khoảng 34.000 công nhân mất việc làm, số còn lại bị giảm giờ làm việc hoặc nghỉ chờ việc. Nếu những người lao động bị ảnh hưởng từ làn sóng mất việc vào cuối năm 2022 không thể tìm được việc làm mới trong vòng một năm, rất có khả năng nhiều người trong số họ sẽ nghĩ đến việc rút tiền BHXH để trang trải cuộc sống. Do đó, quy định về hưởng BHXH một lần trong Dự thảo này chắc chắn là nội dung được dư luận đặc biệt quan tâm.
Chế độ hưu trí là trụ cột của hệ thống an sinh, việc gia tăng số người lao động rời bỏ hệ thống sẽ tạo ra gánh nặng lớn cho nhà nước và xã hội trong việc chăm sóc và hỗ trợ nhóm người không có nguồn thu nhập khi về già. Vì vậy, đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng, cần phải có biện pháp để người lao động ở lại hệ thống lâu hơn và tạo điều kiện để họ có đủ điều kiện hưởng lương hưu. Đại biểu Trần Thị Nhị Hà ủng hộ đề xuất giảm lợi ích từ việc rút BHXH một lần theo phương án 2 của điểm đ tại Điều 77. Tuy nhiên, đại biểu kiến nghị mức rút bảo hiểm xã hội không phải là 50%, mà tương ứng với mức đóng bảo hiểm của người lao động, để người lao động chỉ có thể rút khoản tiền họ đóng vào quỹ, còn khoản tiền mà người sử dụng dụng lao động đóng sẽ được giữ lại để chi trả một phần lương hưu sau này.
Về vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin trong BHXH, hiện nay, ngành Bảo hiểm xã hội đã triển khai cung cấp dịch vụ tra cứu thông tin điện tử (VssID) rất thuận lợi cho người dân để tra cứu, vì vậy, nên bỏ các quy định về việc cơ quan BHXH phải cung cấp thông tin về việc đóng, hưởng BHXH hàng tháng theo quy định tại điểm d khoản 1, điểm g khoản 2 Điều 9 của Dự thảo.
Về vấn đề hưởng chế độ thai sản của chồng người lao động nữ mang thai hộ, đại biểu Trần Thị Nhị Hà nhấn mạnh chính sách mang thai hộ là chính sách tốt đẹp của Nhà nước ta và đề nghị bộ sung Điều 60 của dự án Luật trường hợp chồng của người lao động nữa mang thai hộ nghỉ việc khi vợ sinh con. Bởi hiện nay dự án Luật chỉ quy định trường hợp lao động nam nghỉ việc khi vợ sinh con. Việc bổ sung quy định nhằm làm rõ nội dung tại Điều 60 đồng thời đảm bảo trọn vẹn quyền lợi của người dân./.