Đặc sắc nghệ thuật múa rối Việt Nam
(ĐCSVN) - Ở Việt Nam, loại hình nghệ thuật múa rối mang nghệ thuật độc đáo, đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc thu hút rất nhiều khán giả trong và ngoài nước. Bằng cách mượn những con rối để kể chuyện, nghệ thuật múa rối phản ánh cuộc sống vật chất và đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân ta đồng thời mang đậm dấu ấn của văn hóa Việt lan tỏa những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
 |
| Nghệ sĩ Nguyễn Xuân Long - diễn viên nhà hát múa rối Thăng Long biểu diễn tiết mục múa rối đặc sắc . (Ảnh: Minh Anh) |
Đặc điểm nổi bật của loại hình múa rối là phương tiện biểu diễn, các diễn viên không chỉ biểu diễn thông qua hình thể, gương mặt mà còn phải thể hiện qua con rối, đó cũng chính là sự khác biệt lớn nhất của nghệ thuật múa rối đối với các loại hình sân khấu khác. Nghệ thuật múa rối dân gian Việt Nam được hình thành, lưu truyền từ bao đời nay và ngày càng phát triển với nhiều loại hình rối như rối nước, rối dây, rối que, rối bóng... Môn nghệ thuật độc đáo nhất là rối nước, được coi là nét văn hóa phi vật thể đặc sắc của dân tộc Việt Nam.
Các tiết mục trình diễn múa rối là sự kết hợp rất công phu từ sân khấu biểu diễn, âm thanh và các con rối. Bối cảnh sân khấu thường thấy là tái hiện lại khung cảnh làng quê vùng Đồng bằng Bắc Bộ, có khi là đình làng, ao, hồ. Chất liệu làm nên quân rối cạn có thể là gỗ, vải, giấy, nan đan… nhưng đối với rối nước chất liệu phải là gỗ. Các quân rối được điêu khắc, hóa trang tỉ mỉ, chi tiết được nối với dây, có loại rối được nối với máy. Máy điều khiển rối nước xếp thành hai loại: Máy sào và máy dây. Cả hai loại máy đều có nhiệm vụ làm di chuyển con rối và tạo hành động cho nhân vật. Cái hồn của nhân vật thể hiện qua cách điều khiển đôi bàn tay của người nghệ sĩ. Âm nhạc có vai trò quan trọng đối với các phần trình diễn, giúp điều khiển tốc độ, giữ nhịp, dẫn dắt động tác, khuấy động không khí biểu diễn. Múa rối truyền thống sử dụng những làn điệu dân tộc: chèo, dân ca, quan họ...
Múa rối Việt Nam hiện nay đã có một số vở diễn với hình thức đan xen giữa truyền thống và hiện đại nhằm làm mới và thu hút đối tượng công chúng trẻ hơn.
Nghệ sĩ Nguyễn Xuân Long – diễn viên đã gắn bó với nhà hát múa rối Thăng Long 15 năm chia sẻ “Sự kết hợp giữa chất liệu dân gian và hiện đại trong các phần trình diễn múa rối là sự đau đáu của các nghệ sĩ. Hiện nay, người trẻ rất văn minh khi có xu hướng học tập và tiếp cận các văn hóa, loại hình nghệ thuật ở nước ngoài một cách dễ dàng thông qua các phương tiện truyền thông. Tuy nhiên, điều đó một phần khiến họ quên đi các bộ môn, loại hình nghệ thuật truyền thống. Chính vì thế các nghệ sĩ, các nhà hát cũng muốn chuyển mình để phù hợp hơn với giới trẻ. Sự kết hợp giữa chất liệu dân gian và hiện đại sẽ thu hút giới trẻ tìm đến các nhà hát, các sân khấu. Họ không chỉ được thưởng thức các phần trình diễn múa rối mà bên cạnh đó người trẻ còn được tìm hiểu sâu hơn, có thêm kiến thức về loại hình nghệ thuật truyền thống đặc sắc này. Hiện nay các nghệ sĩ đã và đang làm rất nhiều tiết mục múa rối mang hơi thở dân gian lẫn hiện đại để phù hợp hơn với giới trẻ ví dụ như các phần trình diễn có sự kết hợp với nhạc rap, nhạc hiphop,...”
Nghệ sĩ Nguyễn Xuân Long cũng chia sẻ thêm: ”Thông qua sự kết hợp này, người trẻ có thể thấy được không chỉ các loại hình nghệ thuật phương Tây mà các loại hình nghệ thuật truyền thống ở Việt Nam cũng hấp dẫn, độc đáo, mới mẻ, mang những giá trị tốt đẹp đến cho các bạn”.
Các vở diễn múa rối đều mang những nét đẹp, thông điệp khác nhau như tình mẹ con, tình bạn, tái hiện lại cuộc sống sinh hoạt, đặc trưng văn hóa của con người. Không chỉ vậy, múa rối là sự kết hợp công phu giữa sân khấu, âm nhạc và đặc biệt là những quân rối dù là những nhân vật không có cảm xúc nhưng nhờ sự tài hoa và kỹ thuật điêu luyện của các nghệ sĩ, các quân rối trở nên có hồn, sống động hơn bao giờ hết.
Nghệ thuật múa rối không chỉ có sức hút đối với khán giả trong nước mà đặc biệt du khách nước ngoài rất yêu thích và hứng thú với loại hình này. Hiện nay loại hình múa rối đang được bảo vệ và phát triển, các nghệ sĩ múa rối không ngừng sáng tạo tạo ra những phần trình diễn công phu và hấp dẫn nhất để gìn giữ, lan tỏa những giá trị văn hóa, nghệ thuật truyền thống của dân tộc đến với công chúng nhiều hơn, đặc biệt là giới trẻ./.