Cơ hội thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ
(ĐCSVN) - Ngày 10/9/2023, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đã được nâng cấp lên thành Đối tác chiến lược toàn diện. Đây được vừa là xu thế phát triển tất yếu vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững, vừa là nhu cầu tự thân tất yếu của cả hai nước Việt Nam - Hoa Kỳ. Dấu mốc này đã mở ra rất nhiều cơ hội quan hệ hợp tác trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có kinh tế - thương mại giữa Việt Nam - Hoa Kỳ trong tương lai.
 |
|
Ngày 10/9/2023, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã hội đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Đoàn đại biểu cấp cao Hoa Kỳ thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam (Nguồn: baonhandan). |
Nhìn lại 8 năm trước (năm 2015), nhân chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ theo lời mời của chính quyền Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đúng vào dịp Việt Nam và Hoa Kỳ kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh: “Những khác biệt giữa hai nước là thực tế khách quan và là tất yếu trong một thế giới đa dạng mà trong đó các dân tộc có quyền tìm kiếm, lựa chọn con đường phát triển của riêng mình. Nhưng thực tế cũng cho thấy, hai nước có thể chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng, và những khác biệt không thể là trở ngại cho việc phát triển quan hệ hữu nghị và hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ. Trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng hiện nay, lợi ích tương đồng giữa hai nước càng được mở rộng, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong thời gian tới cần hướng tới mục tiêu phát triển ngày càng sâu rộng, thực chất và hiệu quả, hướng tới tầm cao mới, vì lợi ích của nhân dân hai nước và góp phần vào hòa bình, ổn định, hợp tác, thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới”.
Vì vậy, việc nâng cấp mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ lên tầm cao mới có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong sự phát triển trên nhiều lĩnh vực của cả hai nước; vì lợi ích của nhân dân hai nước và mong muốn tăng cường hợp tác, phát triển bền vững trong bối cảnh mới.
Khi phát biểu với báo chí nhân chuyến thăm và làm việc của Tổng thống Joe Biden hồi tháng 9/2023 tại Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng cho biết, hai bên thống nhất quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đã có những bước phát triển mạnh mẽ, sâu sắc, thực chất, hiệu quả, kể từ khi bình thường hóa quan hệ và sau khi xác lập quan hệ Đối tác Toàn diện. Tổng Bí thư nêu rõ, quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện tiếp tục dựa trên cơ sở tôn trọng đầy đủ những nguyên tắc cơ bản, định hướng quan hệ hai nước thời gian qua, trong đó có tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế và thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Hai bên cũng nhấn mạnh sự hiểu biết lẫn nhau, hoàn cảnh của nhau, tôn trọng những lợi ích chính đáng của nhau và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau là những nguyên tắc cơ bản luôn có ý nghĩa quan trọng cho quan hệ hai nước và quan hệ quốc tế. Việt Nam đánh giá cao và coi trọng khẳng định của Hoa Kỳ ủng hộ Việt Nam "mạnh, độc lập, tự cường, thịnh vượng".
Tổng Bí thư khẳng định: Việt Nam thúc đẩy quan hệ với Hoa Kỳ và các đối tác quốc tế khác theo tinh thần Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ sau khi Việt Nam giành lại độc lập là Việt Nam làm bạn với tất cả các nước. Đối với Hoa Kỳ, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định nền độc lập hoàn toàn của Việt Nam và Việt Nam sẵn sàng hợp tác đầy đủ với Hoa Kỳ…
Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư là động lực chủ yếu
Riêng với mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã từng nhấn mạnh "có điểm rất riêng, rất đặc biệt". Theo người đứng đầu Chính phủ, hai bên từ chấm dứt chiến tranh và hận thù để bình thường hóa quan hệ, rồi nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, đó là cả một quá trình, cũng là sự nỗ lực của cả hai bên. Thủ tướng nhấn mạnh rằng, ngoài củng cố niềm tin giữa hai nước, cần tiếp tục coi hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư là động lực chủ yếu và là "động cơ vĩnh cửu" thúc đẩy quan hệ song phương.
Việc xác lập mối quan hệ ở tầm cao nhất giữa Việt Nam - Hoa Kỳ đã đem đến cho các doanh nghiệp Việt Nam nhiều cơ hội, vận hội, nhưng cũng không ít phần thách thức. Mối quan hệ này khiến các doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và bảo hộ được uy tín của mình trên thị trường Hoa Kỳ. Sau chuyến thăm và làm việc giữa các lãnh đạo cấp cao của hai nước, Việt Nam đã thúc đẩy được dòng vốn đầu tư vào trong nước. Các doanh nghiệp và đội ngũ kỹ sư Việt Nam đang có cơ hội tiếp cận được những tiến bộ về khoa học kỹ thuật tân tiến nhất của Hoa Kỳ. Các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang chuẩn bị kỹ để tiến sau hơn nữa vào thị trường Hoa Kỳ trong tương lai.
 |
|
Từ ngày 11 - 17/5/2022, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam đến thăm và làm việc tại Hoa Kỳ và Liên hợp quốc. (Nguồn: TTXVN) |
Hiện nay, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam - Hoa Kỳ tăng trưởng hơn 275 lần, từ mức khoảng 450 triệu USD (năm 1995) lên tới 124 tỷ USD (năm 2022). Hoa Kỳ là đối tác thương mại và là thị trường xuất khẩu lớn nhất Việt Nam, Hoa Kỳ đóng góp 30% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Hoa Kỳ cũng đồng thời là thị trường xuất khẩu đầu tiên của Việt Nam vượt mốc 100 tỷ USD. Năm 2022, Việt Nam cũng trở thành đối tác thương mại lớn thứ 8 của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ cũng nằm trong top 10 quốc gia mà Việt Nam có các dự án đầu tư.
Điểm sáng nổi bật trong bức tranh xuất khẩu Việt Nam chính là sự vươn lên trở thành thị trường nhập khẩu dẫn đầu của Hoa Kỳ với kim ngạch đạt 17,4 tỷ USD trong 2 tháng đầu năm 2024, tăng gần 34% so với cùng kỳ năm 2023. Số liệu từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương): cán cân thương mại với Hoa Kỳ ước tính xuất siêu đạt 12,5 tỷ USD, tăng 36,6% so với cùng kỳ năm 2023. Xuất khẩu thủy sản vào Hoa Kỳ tăng vọt, đạt 188,5 triệu USD, tăng 22,1% so với cùng kỳ năm 2023.
Từ đầu năm đến nay các mặt hàng chủ lực xuất sang thị trường này là: điện thoại, linh kiện, máy vi tính, sản phẩm dệt may, da giầy, đồ gỗ và thủy hải sản… Bên cạnh đó, xuất khẩu đồ gỗ cũng cho con số tăng trưởng ấn tượng. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tháng 1/2024 kim ngạch xuất khẩu gỗ vào Mỹ đạt 821 triệu USD, tăng 123,6% so với cùng kỳ năm trước.
Khi mối quan hệ giữa hai nước được nâng lên ở mức cao nhất, cả Việt Nam và Hoa Kỳ đều nhận ra những cơ hội và thách thức. Hoa Kỳ nhận thấy nhiều tiềm năng đầu tư ở Việt Nam. Việt Nam là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có Hoa Kỳ. Hàng hóa và đồ tiêu dùng của người dân Hoa Kỳ bắt đầu chuyển dịch về phía Việt Nam, tạo ra thị phần lớn hơn cho các doanh nghiệp Việt Nam tại Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, Việt Nam có vị trí thuận lợi và khả năng cao trong thu hút nguồn đầu tư từ các doanh nghiệp Hoa Kỳ đang dịch chuyển từ các quốc gia khác về Việt Nam.
Tuy nhiên, để có thể chinh phục được các doanh nghiệp Hoa Kỳ, doanh nghiệp Việt Nam cần vượt qua các rào cản về thương mại và bảo hộ sản phẩm.
Hợp tác kinh tế chính là điểm nhấn trong mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Từ ngày 18 - 21/3/2024, đoàn doanh nghiệp cao cấp Hoa Kỳ bao gồm 500 doanh nghiệp hoạt động trong nhiều lĩnh vực đã thăm và làm việc tại Việt Nam. Trong số các công ty tham gia đoàn doanh nghiệp phải kể đến các tên tuổi lớn như: Reta, Boeing, 3M, Abbott, Amazon, Coca-cola Việt Nam, Ford… Việt Nam đã và sẽ tiếp tục có vai trò quan trọng trong mối quan hệ thương mại với Hoa Kỳ.
4 lĩnh vực hợp tác mới: Công nghệ mới, năng lượng sạch, kinh tế số và chuỗi cung ứng; đây là 4 lĩnh vực mà các doanh nghiệp Hoa Kỳ quan tâm và đã đầu tư vào Việt Nam. Việc nhận thấy Việt Nam là nước có trữ lượng chất hiếm lớn thứ 2 thế giới - nguyên liệu làm thành phần quyết định để sản xuất ra chip và đấu dẫn các mạch điện tử, đang dần thu hút và dịch chuyển các công ty sản xuất điện thoại, máy vi tính, ti vi thông minh, robot, AI… về Việt Nam. Một số doanh nghiệp của Mỹ đã tạo điều kiện cấp vốn cho doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng sạch, thúc đẩy việc chuyển đổi công nghệ vào ứng dụng sản xuất.
Ông Joseph Uddo, Tổng Giám đốc AES Việt Nam, công ty có vốn đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ cho biết: “Tổng qui mô đầu tư của doanh nghiệp vào Việt Nam lên tới hàng tỷ USD, trở thành nhà đầu tư lớn vào thị trường Việt Nam. AES Việt Nam sẵn sàng hỗ trợ trong quá trình chuyển đổi năng lượng để Việt Nam đi tiên phong trong lĩnh vực năng lượng trên thế giới”.
Sở dĩ, Việt Nam thu hút được các doanh nghiệp Hoa Kỳ vào đầu tư do dân số khoảng 100 triệu người, đây là nguồn nhân lực dồi dào, lao động trẻ, cần cù, thông minh và năng động. Bên cạnh đó, Việt Nam được coi là quốc gia có môi trường kinh doanh hấp dẫn, kiến tạo chào đón các nhà đầu tư.
“Vượt rào cản” giữ vững và phát triển thành quả kinh tế
 |
| Diễn đàn Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ thường niên năm 2023 được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 21/11.(Nguồn: TTXVN) |
Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper nhấn mạnh, hiện nay, Hoa Kỳ và Việt Nam là những đối tác có chung một con đường hợp tác và con đường tương lai được chia sẻ giữa hai dân tộc, hai quốc gia. Đặc biệt, hai bên sẽ tăng cường hợp tác trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao… nhằm mục tiêu đảm bảo Việt Nam có thể tận dụng cơ hội, đương đầu với thách thức của thế kỷ 21 và để Việt Nam ngày càng trở thành một phần quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Hoa Kỳ cũng sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu đã đề ra, bao gồm năng lượng sạch và biến đổi khí hậu, xây dựng nền kinh tế số vào năm 2030, trở thành nước phát triển thu nhập cao năm 2045 và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Có thể khẳng định, sự phát triển theo chiều sâu của quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ với dấu mốc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững, là xu thế tất yếu. Nguyên nhân không chỉ xuất phát từ nhân tố lịch sử, mà còn bắt nguồn từ những động lực quan trọng của hiện tại và tương lai. Việt Nam và Hoa Kỳ cùng chia sẻ nhiều lợi ích song trùng và đan xen, đồng thời nỗ lực gây dựng những lợi ích chiến lược lâu dài chung mới giữa hai nước. Hai bên đã đạt được nhiều thành tựu về hợp tác và đang có cơ hội rộng mở để hợp tác trong các lĩnh vực mới, như kinh tế số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, đổi mới sáng tạo, ứng phó với biến đổi khí hậu, ổn định chuỗi cung ứng, phát triển kết cấu hạ tầng… Hai nước đều có lợi ích chung trong việc bảo đảm hòa bình, ổn định an ninh và thịnh vượng cho khu vực. Đây vừa là nguyên tắc cơ bản trong khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước, vừa là lợi ích quan trọng mà hai bên cùng hướng tới.
Tuy nhiên, trước những bất ổn về hai cuộc chiến tranh đang diễn ra trên thế giới, khiến giá dầu, giá đồng USD, giá vàng liên tục biến động, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) điều chỉnh chính sách tiền tệ ảnh hưởng tới việc đầu tư của các doanh nghiệp trên toàn thế giới. Tình hình chính trị thế giới chưa thuận hòa nên các doanh nghiệp Việt Nam cần nỗ lực hơn nữa trong từng bước đi và quyết sách. “Vượt rào cản” thích nghi và sáng tạo, sẵn sàng khắc phục và đổi mới là những việc mà các doanh nghiệp Việt Nam cần thể hiện trong bối cảnh mới để tiến sâu hơn, chiếm lĩnh thị trường Hoa Kỳ, cũng như thu hút vốn đầu tư, chuyển dịch của doanh nghiệp Hoa Kỳ về Việt Nam.
Dư địa để gia tăng thị phần các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ còn rất lớn. Hơn nữa, trong bối cảnh Hoa Kỳ muốn đa dạng chuỗi cung ứng của mình. Nếu nỗ lực hết mình, Việt Nam có thể đạt được những con số xuất khẩu ấn tượng hơn nữa từ nay tới cuối năm 2024. Với bối cảnh, lạm phát tại Hoa Kỳ đang hạ nhiệt, việc làm đang gia tăng, xây dựng và mua sắm có tín hiệu tích cực - đây cũng chính là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam chớp thời cơ tăng kim ngạch xuất, đem nguồn ngoại tệ về cho đất nước.
Theo các chuyên gia kinh tế, để đạt mức tăng trưởng cao cho hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ, các doanh nghiệp Việt cần tận dụng hiệu quả các cơ hội được mở ra. Doanh nghiệp nên tìm hiểu trước về pháp lý cũng như nhu cầu tại tiểu bang mà mình định xuất khẩu hàng hóa vào. Trong đó, đáng chú ý là các qui định hải quan, xác định đúng HS code, C/O, rào cản phí thuế quan.
Các chuyên gia cũng bày tỏ tin tưởng rằng, việc mở rộng quan hệ ở nhiều lĩnh vực khác nhau từ kinh tế, công nghệ, năng lượng sạch... giữa hai bên sẽ là những khía cạnh hết sức thiết yếu cho sự phát triển, phồn vinh của Việt Nam cũng như của Mỹ trong thời gian tới. Hơn nữa, việc nâng cấp quan hệ sẽ mở ra cho Hoa Kỳ và Việt Nam không gian mới để hai nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn, thậm chí phát triển bùng nổ về kinh tế, thương mại, đầu tư trong thời gian tới.