Biến đổi khí hậu: Lời cảnh tỉnh từ thiên nhiên
(ĐCSVN) - Những ý kiến cho rằng biến đổi khí hậu là chuyện "người ta" không còn phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng gay gắt, hạn hán, lũ lụt,... đang diễn ra ngày càng thường xuyên và dữ dội hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của mỗi người.Nhất là ở Đồng bằng sông Cửu Long hạn mặn tấn công, còn ở Tây Nguyên các hồ chứa nước thủy lợi lẫn thủy điện đều đang cạn dần.
Nguy cơ thiếu nước trầm trọng
Theo đánh giá của các chuyên gia hạn mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), năm nay là không quá nghiêm trọng so với các năm trước. Tuy nhiên, thực tế diễn biến đã trái ngược hoàn toàn, khi mà tình trạng hạn mặn diễn biến phức tạp và gay gắt hơn nhiều so với dự báo. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, xâm nhập mặn đã xâm nhập sâu vào nội địa ĐBSCL từ đầu tháng 4/2024. Đến nay, mặn đã lấn sâu vào nội đồng hơn 100km tại một số địa phương, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống người dân. Tới nay đã có 3 tỉnh trong vùng đã phải công bố tình huống thiên tai khẩn cấp, là Tiền Giang, Cà Mau và Long An.
 |
|
Hạn hán dai dẳng đang bao trùm ĐBSCL |
Hạn hán dai dẳng đang bao trùm ĐBSCL khiến cho mực nước kênh rạch vùng ngọt xuống thấp kỷ lục, nhiều nơi hoàn toàn khô cạn. Tình trạng thiếu nước nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người, sản xuất nông nghiệp và an ninh lương thực, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ hỏa hoạn do thiếu nước phục vụ phòng cháy chữa cháy rừng. Cao điểm vừa qua có khoảng 73.900 hộ dân của 13 tỉnh ĐBSCL bị thiếu nước sinh hoạt.
ĐBSCL, vựa lúa lớn nhất cả nước, đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề do tình trạng xâm nhập mặn ngày càng gia tăng. Nạn xâm nhập mặn không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sinh kế của hàng chục triệu người dân nơi đây. Nghiên cứu của Viện Khoa học Tài nguyên nước (thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường), khoảng 80.000ha trang trại trồng lúa và trái cây có thể bị ảnh hưởng do nhiễm mặn.
Dự báo của Cơ quan Khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ, hạn hán tại ĐBSCL có khả năng kéo dài đến hết tháng 4 và xuất hiện mưa giông chuyển mùa vào đầu tháng 5. Tuy nhiên, đến thời điểm này, nhiều nơi tại ĐBSCL vẫn chưa ghi nhận mưa.
Triển khai các dự án, công trình ứng phó biến đổi khí hậu
VỪa qua, phát biểu tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ gặp mặt cộng đồng doanh nghiệp FDI và Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam thường niên (VBF), ông Thomas - Giám đốc quốc gia của IFC (thành viên nhóm Ngân hàng Thế giới - WB) cho rằng, biến đổi khí hậu “là một trong những thách thức thời đại mà Việt Nam đang phải đối mặt”. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam đã thiệt hại 3,2% GDP vào năm 2020 do tác động của biến đổi khí hậu. Con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên 12-14,5% GDP vào năm 2050 nếu không có biện pháp ứng phó hiệu quả.
“Những con số này gợi lên nhiều suy nghĩ cho tương lai sắp tới” - ông Thomas nói.
Biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng dữ dội, tác động tiêu cực đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, môi trường và an ninh quốc gia. Để ứng phó hiệu quả với thách thức này, Việt Nam cần tăng cường khả năng chống chịu, đồng thời huy động nguồn lực tài chính cho các nỗ lực này. Tính toán của IFC, nguồn tài chính cần thiết để tài trợ cho những nỗ lực này có thể vào khoảng 6,8% GDP của Việt Nam mỗi năm, hoặc tổng cộng 368 tỷ USD cho đến năm 2040.
Đại diện lãnh đạo Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, khu vực ĐBSCL đang phải đối mặt với tình trạng hạn mặn gay gắt do lượng mưa năm nay thấp hơn trung bình nhiều năm từ 10-30%. Thêm vào đó, nhiều nơi trong khu vực, đặc biệt là các tỉnh Long An, Tiền Giang, Bạc Liêu, đã trải qua cả tháng không có mưa.
ĐBSCL, vựa lúa, vựa trái cây, vựa thủy sản của cả nước đang đối diện với biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt. Ứng phó với vấn nạn này ngày một khó khăn, phức tạp khi mà lượng nước sông Mekong chảy về ngày một ít, phù sa vơi hụt dần, sạt lở, sụt lún gia tăng, nguồn nước ngầm cạn kiệt trong khi triều cường dâng đẩy mặn vào ngày một sâu hơn.
Nhiều chương trình cấp quốc gia được triển khai và đã thu được một số kết quả. Nhưng, đó không phải là câu chuyện của một tháng hay một năm, mà là công việc lâu dài vì biến đổi khí hậu sẽ vẫn diễn ra ngày một khốc liệt hơn. ĐBSCL rất cần được đầu tư lớn theo chiều sâu, để có thể lấy lại vị thế của một vùng đất trù phú bậc nhất cả nước.
Tại Hội nghị công bố Quy hoạch và xúc tiến đầu tư vùng ĐBSCL giai đoạn 2021 - 2030 ngày 21/6/2022, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, ĐBSCL có vị trí, vai trò chiến lược đặc biệt quan trọng cả về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước. Tuy nhiên, sự phát triển của vùng còn khó khăn. Tổng số vốn ngân sách nhà nước đầu tư dự kiến giai đoạn 2021 - 2025 của vùng khoảng 460 nghìn tỷ đồng.
Nguồn vốn đầu tư lớn cho thấy sự quan tâm và nỗ lực to lớn của Chính phủ trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu ở ĐBSCL. Tuy nhiên, bên cạnh nguồn vốn, việc triển khai hiệu quả các dự án và công trình chống biến đổi khí hậu đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc triển khai hiệu quả các dự án và công trình chống biến đổi khí hậu ở ĐBSCL không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của vùng một cách bền vững.